Uit een nieuw onderzoek blijkt dat bijna 70% van de klimaataanpassingsplannen in Europese steden enorme inconsistenties bevat. Dit beperkt de effectiviteit van de aanpak van de toenemende klimaatrisico's ernstig. "Nu Europa twee keer zo snel opwarmt als andere continenten, vormt deze 'aanpassingskloof' een steeds grotere bedreiging voor de 75% Europeanen die in steden wonen", zegt UT-onderzoeker en hoofdauteur Diana Reckien.
Ondanks tientallen jaren van klimaatplanning en institutionele ondersteuning hebben Europese steden moeite om plannen om te zetten in zinvolle actie. Een internationaal team van deskundigen introduceert een nieuw raamwerk voor het beoordelen van de interne consistentie van aanpassingsplannen. Het raamwerk is een kritieke factor voor het begrijpen en verkleinen van de kloof tussen geplande en geïmplementeerde klimaatmaatregelen.
"Steden maken vaak een aanpassingsplan om daar een vinkje bij te kunnen zetten op hun takenlijst", zegt Diana Reckien, de hoofdauteur. "Maar als je goed kijkt, zie je dat veel plannen niet op elkaar zijn afgestemd of onvolledig zijn. Vooral als het gaat om de bescherming van kwetsbare bevolkingsgroepen."
Geen uitvoering vervolgacties
Het onderzoek analyseerde 167 lokale plannen voor klimaatadaptatie van steden in heel Europa op de consistentie van hun acties op basis van doelen, risico's, implementatie en monitoringinformatie. De onderzoekers beoordeelden daarbij vijf belangrijke dimensies van consistentie:
- Gevarenrisico afstemming op aanpassingsdoelen
- Afstemming van sectorale risico's op maatregelen
- Risico's voor kwetsbare groepen en afstemming op maatregelen
- Betrekken van kwetsbare groepen bij monitoring en evaluatie
- Participatie van kwetsbare groepen in de planontwikkeling
Uit de analyse bleek dat 52% van de plannen geïdentificeerde sectorale risico's volledig afstemt op de bijbehorende aanpassingsmaatregelen. Dat is veelbelovend, maar betekent ook dat bijna de helft van de steden risico’s erkent zonder daarbij de juiste vervolgacties uit te voeren. Bovendien wordt 49% van de sectorspecifieke maatregelen, met name op het gebied van vergroening en waterbeheer, ingevoerd zonder voorafgaande risicobeoordeling.
Ontbrekende kwetsbare gemeenschappen
Hoewel meer dan de helft van de plannen milieurisico's afstemde op overeenkomstige maatregelen, betrok slechts 1% effectief kwetsbare gemeenschappen, zoals ouderen, mensen met een laag inkomen en etnische minderheden. Dit duidt op een wijdverbreid falen om sociale gelijkheid in klimaatstrategieën te integreren.
Regionale patronen kwamen ook naar voren: aanpassingsplannen uit Oost-Europa zijn weliswaar recenter, maar negeren vaak kwetsbare bevolkingsgroepen, terwijl oudere plannen uit Noord-Europa en het Verenigd Koninkrijk vaak slecht zijn afgestemd op klimaatrisico's en aanpassingsdoelen.
Dit gebrek aan consistentie beperkt niet alleen de effectiviteit van adaptatie, maar vergroot ook het risico op 'maladaptatie', waarbij maatregelen onbedoeld kwetsbaarheden kunnen verergeren of middelen kunnen verspillen. De auteurs roepen beleidsmakers op om de interne samenhang binnen aanpassingsplannen te versterken door:
- Ervoor te zorgen dat risicobeoordelingen alle geplande acties onderbouwen.
- Expliciet aandacht te besteden aan sociale kwetsbaarheden.
- Transparante participatie- en monitoringprocessen te creëren.
"Klimaatadaptatie moet verder gaan dan papierwerk", aldus Reckien. "Zonder consistente, inclusieve en op feiten gebaseerde planning lopen we het risico dat we onze meest kwetsbare gemeenschappen achterlaten."
Over het onderzoek
Dit onderzoek maakt deel uit van een breder Europees initiatief om de klimaatbestendigheid van steden te evalueren en te verbeteren. Het vormt een nieuwe maatstaf voor het evalueren van klimaatplannen en biedt praktische hulpmiddelen om de aanpassingskloof te dichten en steden te helpen een veerkrachtigere en rechtvaardigere toekomst op te bouwen. Dit werk maakt deel uit van het Euro-LCP initiatief (EURO LCP Initiative – Local Climate Plans), https://www.lcp-initiative.eu/.
Hoofdauteur Dr. Diana Reckien is universitair hoofddocent klimaatverandering en stedelijke ongelijkheid aan de faculteit Geo-Informatiewetenschappen en Aardobservatie (ITC). De onderzoekers publiceerden hun artikel, getiteld 'Explaining the adaptation gap through consistency in adaptation planning', in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Climate Change.
