De Overijssel PhD Award voor 2023 gaat naar Meike Nauta die voor haar proefschrift onderzoek deed naar verklaarbare kunstmatige intelligentie. De prijs wordt uitgereikt tijdens de Dies Natalis, de 62e verjaardag van de Universiteit Twente.
Kunstmatige intelligentie is niet meer weg te denken uit onze maatschappij, maar nog te vaak werken de computermodellen als een zogeheten black box. Er gaat informatie in en er komt informatie uit, maar wat er in het model precies gebeurt is onduidelijk. Daarom deed Nauta onderzoek naar methodes om de kunstmatige intelligentie zelf beslissingen te laten verklaren.
ProtoTree
“Voor veel toepassingen is het belangrijk om te weten of het model de juiste redenering gebruikt om tot een bepaalde voorspelling te komen. Met verklaarbare AI kunnen vragen als ‘wat heeft het model geleerd?’ en ‘hoe komt het model tot zo’n voorspelling?’ worden beantwoord”, zegt Nauta. Nauta ontwikkelde een nieuw model genaamd ProtoTree. ProtoTree is een computermodel dat afbeeldingen van tweehonderd verschillende vogelsoorten kan herkennen.
Wie ben ik?
Nieuw aan het model is dat het tegelijkertijd uitlegt hoe het tot een beslissing is gekomen. Het model kijkt naar een foto alsof het een soort ‘Wie ben ik?’ speelt. Het zoekt naar overeenkomende fysieke kenmerken van een soort vogel - bijvoorbeeld bij de aanwezigheid van een rode borst, een zwarte vleugel en een zwarte streep bij het oog, wordt een Rode Tiran herkent. Op die manier kan een mens ook volgen hoe het model tot een bepaalde voorspelling komt.
Haar proefschrift zat vol met goede voorbeelden van verklaarbare kunstmatige intelligentie en de noodzaak ervan. Tijdens de verdediging van haar proefschrift vatte Nauta het als volgt samen: "Macht aan de mens zonder de kracht van kunstmatige intelligentie te verliezen." Nauta maakte met haar promotietraject een veelbelovende start aan haar carrière. Op dit moment werkt ze voor Datacation. Tijdens haar promotietraject won ze al verschillende prijzen en kwam ze al meerdere keren in de media.
Overijssel PhD award
De Overijssel PhD award wordt jaarlijks toegekend voor een dissertatie van een uitzonderlijk academisch niveau. Iedere faculteit en onderzoeksinstituut aan de UT kan één dissertatie nomineren. De prijs wordt mede mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel en is verbonden aan een bedrag van €5.000 en een oorkonde.
