Kerensa Broersen heeft van NWO een Vici-financiering toegekend gekregen. Vandaag werden de toekenningen voor de wetenschapsdomeinen Toegepaste en Technische wetenschappen (TTW) en Gezondheidsonderzoek en Zorginnovatie (ZonMw) bekend gemaakt: twaalf onderzoekers van Nederlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen kregen er één.
Broersen, universitair hoofddocent bij de vakgroep Applied Stem Cell Technology van de faculteit TNW van de UT, bestudeert hoe darmbacteriën communiceren met de hersenen en wat er gebeurt bij ziektes als Parkinson. Dit wordt gedaan door gebruik te maken van mini-orgaantjes, gemaakt met behulp van stamcellen, die de darmen en hersenen nabootsen.
Moleculair begrip van pathologische processen van de hersenen
Hersenaandoeningen zijn veelvoorkomend en vragen om een diepgaand moleculair begrip van hun pathologische processen. Dit kan helpen in de ontwikkeling van succesvolle therapieën.
Hoewel er al veel bekend is over hoe de hersenfunctie gereguleerd wordt, is er opvallend genoeg één kenmerk dat zich vanaf bijna een meter afstand grote invloed heeft op de hersenactiviteit en de zintuigen stuurt en waarvan we relatief weinig weten. Het gaat om de zogeheten intestinale microbiota, of microbioom, de verzameling van micro-organismen die in de darm verblijven en waarvan wordt aangenomen dat zij met de hersenen communiceren via de intestinale microbioom-darm-hersenas. De microbioom-darm-hersen-as zorgt voor een open communicatieroute waarbij de interactie tussen de darm en de hersenen wordt gestuurd door zich uitbreidende neuronen. Verstoringen in de aanwezigheid en diversiteit van het microbioom zijn een gemeenschappelijk kenmerk bij veel hersengerelateerde aandoeningen, zoals neurodegeneratie, hersentumoren, multiple sclerose, autismespectrumstoornissen en schizofrenie.
De moleculen, celtypes en signaalwegen die betrokken zijn bij dit multi-weefselproces vragen om nadere bestudering. Studies hiernaar zijn er maar beperkt, als gevolg van de complexiteit van meerdere organen en de uitdagingen om deze complexiteit accuraat vast te leggen met gebruik van de huidige modelsystemen van de menselijke fysiologische microbioom-darm-hersenas.
Dit Vici-project beoogt fundamentele inzichten te verschaffen in het mechanisme hoe lange-afstand-interactie de communicatie tussen het microbioom en de hersenen bevordert in gezondheid en ziekte door gebruik te maken van het differentiatiepotentieel van geïnduceerde pluripotente stamcellen in organoïden.
Kerensa en haar team ontwikkelen een geïntegreerde microbioom-darm-hersen-as uit polygekweekte microbioom en stamcel-afgeleide darm, nervus vagus (de zenuw die uit de hersenen komt en naar organen in de borstkas en buik gaat) en hersenverbinding; de belangrijke aspecten van de menselijke fysiologie. Uit het onderzoek moet blijken of het mogelijk is om kritische aspecten van het klinisch waargenomen verband tussen microbiome samenstelling, vagus zenuw activiteit, en hersenfunctie na te bootsen. Het model zal gevalideerd worden tegen microbioom-darm-hersen-as-gemedieerde Parkinson-geassocieerde neurodegeneratie fenomenen.
Over Vici-financiering
De Vici-financiering maakt samen met de Veni- en Vidi-beurzen deel uit van het NWO-Talentprogramma. Onderzoekers ontvangen een Vici-financiering van maximaal 1,5 miljoen euro. Hiermee kunnen zij gedurende vijf jaar een vernieuwende onderzoekslijn ontwikkelen en een eigen onderzoeksgroep opbouwen. Vici is een van de grootste persoonsgebonden wetenschappelijke premies van Nederland en is gericht op gevorderde onderzoekers.
Vandaag zijn de Vici-toekenningen in twee domeinen bekend gemaakt, later volgen ook nog die voor de andere wetenschappelijke domeinen.
