Het begon met Topfit CitizenLab, waar onderzoekers, maatschappelijke partners en burgers de koppen bij elkaar steken voor innovaties die de gezondheid en het welzijn van burgers helpen verbeteren. Nu gaat DesignLab een stap verder, met de oprichting van een Citizen Science Hub in een Europese context.
Wetenschappers hebben altijd al een belangrijke rol gespeeld bij de aanpak van uitdagingen in de samenleving, maar meestal gebeurde dit op een comfortabele afstand. Nu niet meer. Wetenschappers aan de Universiteit Twente werken steeds vaker proactief samen met burgers en andere externe partners. Midden in de samenleving, in het kader van zogeheten citizen science.
De opkomst van burgerwetenschap weerspiegelt de noodzaak om ethiek, maatschappelijke betrokkenheid, gendergelijkheid en governance te integreren in onderzoek. Maar bovenal helpt het inclusieve karakter van citizen science om het wetenschappelijke proces te ontsluiten, goede praktijken te bevorderen, en de inbreng van kennis en de praktische resultaten van wetenschap te vergroten. De transparantie van open access science en toegankelijk onderwijs moeten daarbij hand in hand gaan met hoogwaardig onderzoek.
Met deze missie is het niet verwonderlijk dat citizen science nieuwe benaderingen en methoden vereist, zegt Sabine Wildevuur, directeur van DesignLab. “Niet alleen ten be- hoeve van wetenschappelijk onderwijs en onderzoek, maar ook voor succesvolle samenwerkingen met publieke en private organisaties. Bij DesignLab zijn we meer dan klaar om die uitdaging aan te gaan samen met de Universiteit Twente en externe partners die zich richten op maatschappelijke impact.”
CitizenLab
DesignLab slaat een brug tussen maatschappelijke uitdagingen en educatieve activiteiten, onderzoek en praktische resultaten, legt Wildevuur uit. Drie principes zijn daarbij leidend: responsible design, transdisciplinair onderzoek en citizen science. “Sinds dit jaar maakt CitizenLab onderdeel uit van het strategische open innovation-consortium Topfit waarin zorgverleners, patiëntenorganisaties, zorgverzeke- raars, bedrijven en kennisinstellingen samenwerken.”
Met twaalf onderzoekers van Saxion Hogeschool Enschede en de Universiteit Twente heeft Topfit CitizenLab al drie citizen science-pilots en enkele andere activiteiten gelanceerd om de gezondheid en het welzijn van burgers in de regio te verbeteren, van mensen met diabetes bijvoorbeeld.
Tot nu toe lag de focus van het citizen science-initiatief van DesignLab vooral op de ontwikkeling en toepassing van technologische innovaties op het vlak van welzijn en gezondheid. Wildevuur: “We gaan de reikwijdte verbreden naar andere onderzoeksgebieden, maatschappelijke vraagstukken en doelgroepen. DesignLab is de toegangspoort voor bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers richting onderzoekers en innovaties die de mens centraal stellen. De ambitie van DesignLab is om een startpunt te zijn voor citizen science.”
Uitdagingen
Om citizen science op nationaal en zelfs internationaal niveau te brengen, is Wildevuur lid van de Nederlandse werkgroep Citizen Science van het Nationaal Programma Open Science. Ook op Europees niveau is er steeds bredere erkenning van de bijdrage van citizen science aan excellent en relevant onderzoek.
Maar systematische samenwerking met partners van buiten de academische wereld is niet altijd eenvoudig, zo concludeerde de eerste European Citizen Science Commission in 2016. Een top-downbenadering werkt niet, was toen een van de geleerde lessen. De stem van burgers, wetenschappers en andere professionals moet worden gehoord om succesvol te zijn.
“Samenwerking en co-creatie alleen zijn dan ook niet genoeg; citizen science vereist een complementair scala aan vaardigheden bij studenten en onderzoekers”, voegt Wildevuur toe, die als sponsoring director van de Strategische Expertgroep Wetenschap UT bezig is met de verdere ontwikkeling van methoden van onderzoek en samenwerking, vooral voor citizen science. En, ook belangrijk, om die nieuwe methoden beschikbaar te maken voor al het academisch onderzoek binnen en buiten de Universiteit Twente.
Wildevuur: “Van oudsher richten opleiding en onderzoek zich op wetenschappelijke competenties en methoden. Dat is nog steeds ons solide uitgangspunt als wetenschappers. Maar citizen science voegt een extra dimensie toe, door het wetenschappelijke proces te starten met de identificatie van de werkelijke problemen waar onze samenleving, mensen en maatschappelijke organisaties mee te maken hebben. Vanaf het begin ligt de focus dus op positieve maatschappelijke impact.”
Het is van essentieel belang om citizen science-projecten lonend en uitvoerbaar te maken voor wetenschappers, stelt ook de European Citizen Science Commission. De wetenschap moet zijn prestatie-indicatoren verbreden, wetenschappers opleiden in beginselen van citizen science en publieksparticipatie belonen. “Deze missie geldt voor de hele wetenschappelijke gemeenschap”, aldus Wildevuur.
Citizen Science Hub
De volgende stap van DesignLab en partners is het opzetten van een citizen science hub voor de gehele Universiteit Twente, en daarbuiten, zegt Wildevuur.
De Hub zal verbonden zijn aan het Consortium van Innovatieve Universiteiten van de Europese Unie en is onderdeel van het programma INCENTIVE dat in 2021 van start gaat, waarin diverse Europese universiteiten en organisaties samenwerken. De Hub zal ook verband houden met de activiteiten van het European Consortium of Innovative Universities. Wildevuur: “In de Hub zullen we het “Twente-model” voor citizen science verder ontwikkelen en onze kennis, vaardigheden en goede praktijken delen met het internationale netwerk van citizen science. Iedereen is uitgenodigd!”
DesignLab magazine
Bovenstaand artikel verscheen in het nieuwe DesignLab magazine ‘Futures’. Hierin lees je uiteenlopende verhalen over hoe we maatschappelijke impact kunnen creëren door samenwerking tussen wetenschap en maatschappij. Lees hier het hele magazine.
Als je meer wilt weten of mee wilt discussieren over Citizen Science ben je van harte welkom op de online (Engelstalige) Citizen Science conference op 20 november.
