Bijna zes maanden geleden lanceerde een internationale coalitie van onderzoeksfinanciers, cOAlition S, een plan om de transitie naar open access te versnellen: Plan S. Alle wetenschappelijke publicaties, voortkomend uit onderzoek dat gefinancierd is door coalitieleden, moeten vanaf 2020 onmiddellijk open access zijn. NWO is een van de leden van de groeiende coalitie van inmiddels 17 onderzoeksfinanciers. In Nederland betreft Plan S zo’n 20% van alle wetenschappelijke publicaties.
Wat is er gebeurd sinds de lancering van Plan S?
Twaalf weken na de lancering van de 10 kernprincipes van Plan S werden de implementatierichtlijnen voor Plan S gepresenteerd. In veel landen ontketende Plan S een heftig debat. Onderzoekers zijn over het algemeen voorstander van open access, maar veel van hen uitten hun zorgen over de manier waarop dit volgens Plan S moet: Kunnen we nog steeds publiceren in de beste tijdschriften in ons vakgebied? Gaan beginnende onderzoekers de prijs betalen doordat het huidige evaluatiesysteem gericht is op impactfactoren? Zullen tijdschriften van wetenschappelijke genootschappen, de society journals, belemmerd worden in hun pogingen om de wetenschap vooruit te brengen? Kunnen we nog steeds samenwerken met onderzoekers die niet gefinancierd zijn door leden van cOAlition S? En staat de kwaliteit van onze publicaties op het spel?
NWO nodigde onderzoekers uit om hun feedback te sturen en ontving talloze uitingen van zorg en mogelijke oplossingen. Eind januari organiseerde NWO een consultatiebijeenkomst, samen met ZonMW, KNAW, en de Vereniging van Universiteiten (VSNU). De belangrijkste resultaten van deze bijeenkomst geven de eerder geuite zorgen van onderzoekers weer. De resultaten zijn gericht op: het verwachte tijdpad voor de implementatie; financiën; deelname door de rest van de wereld aan Plan S; veranderingen in het beoordelingssysteem van onderzoek; de noodzaak om tot een oplossing te komen die rekening houdt met disciplineverschillen en die niet slechts gericht is op betaalmodellen voor publiceren; de noodzaak om kwaliteit te waarborgen; de positie van wetenschappelijke genootschappen; de strenge voorwaarden voor universiteitsrepositories en transformatieve overeenkomsten met uitgevers; de positie van onderzoek zonder financier; en de positie van boeken en monografieën.
Wat gaat er nu gebeuren?
NWO heeft erkend dat een zo breed mogelijke ondersteuning cruciaal is voor het succes van Plan S, en geeft aan dat “aanzienlijke inspanningen nodig zijn om de vele vragen en zorgen te adresseren die de wetenschappelijke gemeenschap op dit moment nog steeds heeft” (vertaald uit de conclusie van de belangrijkste resultaten van de consultatiebijeenkomst, 2019). NWO zal de belangrijkste resultaten van de consultatiebijeenkomst indienen bij cOAlistion S, als aanvulling op de feedback die individuen en organisaties uit Nederland hebben ingediend, waaronder de VSNU-verklaring over Plan S. De raad van bestuur van NWO verwacht dat dit alles meegenomen zal worden in de voorgestelde revisie van het implementatiedocument. COAlition S maakte onlangs bekend dat een eerste analyse van de feedback in de lente vrijgegeven zal worden, en dat alle feedbackreacties open beschikbaar zullen worden gemaakt.
Wat is het standpunt van de universiteit?
De Universiteit Twente deel de mening van alle Nederlandse universiteiten, zoals geuit is in de VSNU-verklaring over Plan S: We ondersteunen het doel van Plan S, maar herkennen de zorgen, met name onder wetenschappers. Voordat Plan S de gewenste bijdrage kan leveren aan onze ambities voor open access, moeten deze zorgen daadwerkelijk geadresseerd worden.
Meer informatie
Houd de nieuwsberichten op onze pagina www.utwente.nl/researchsupport in de gaten voor updates over Plan S.
Wil je praktische informatie over mogelijkheden voor UT-auteurs om open access te publiceren? Ga dan naar www.utwente.nl/openaccess.
Heb je vragen? Mail dan naar de Specialist Open Access van onze universiteit, Nicole Loorbach.
