Om echt iets aan onze overconsumptie van water te doen, moeten we grenzen stellen aan de uitputting van onze rivieren en zoetwaterbassins. Het waterverbruik van de producten die we gebruiken zou transparanter moeten zijn, en de individuele consument ontkomt niet aan een ander leefpatroon. Dat gaat veel verder dan een paar minuten korter douchen. Dit stelt prof. Arjen Hoekstra van de Universiteit Twente in 'UN Chronicle', het magazine van de Verenigde Naties, op 22 maart, Wereld Water Dag.
Grote rivieren zoals de Gele Rivier en de Colorado halen de oceaan niet eens meer, en meren als het Aralmeer en het Urmiameer drogen uit: een watercrisis staat, jaar na jaar, in de top vijf van meest bedreigende risico’s voor de wereldeconomie, geformuleerd door het World Economic Forum. Een half miljard mensen heeft, het hele jaar door, te kampen met waterschaarste. Tweederde van de wereldbevolking heeft minimaal één maand in het jaar ernstige waterschaarste.
Paars water
“Wij mogen dan in een gebied wonen waar het regelmatig regent, van schaarste lijkt geen sprake. Maar onze water footprint ligt voor 40 procent búiten Europa, juist vaak in gebieden met waterschaarste”, aldus Arjen Hoekstra, hoogleraar Waterbeheer aan de Universiteit Twente. Vooral voedselproductie vergt veel water: een biefstuk van 200 gram vergt 3000 liter, een chocoladereep van 200 gram 3400 liter. Maar ook onze kleding komt uit landen met schaarste, zoals India en China. En het rivierwater wordt niet alleen verbruikt maar ook nog eens vervuild: “In Bangladesh, met China de grootste kledingexporteur, kleurt het water rood, paars of diepblauw, afhankelijk van de laatste mode in het westen”.
Maximum
Hoe krijgen we onze water footprint dan op een duurzaam niveau? Volgens Hoekstra moeten er maxima gesteld worden aan de hoeveelheid water die we onttrekken aan de stroomgebieden in de wereld. Dit maximum houdt rekening met droge seizoenen, én met het gebruik door de natuurlijke ecosystemen. Zo’n ‘water footprint cap’ houdt ook rekening met de vervuiling. Water dat, na gebruik, gezuiverd weer terugkeert in het systeem, drukt veel minder op de water footprint.
Leefpatroon
Daarnaast ziet Hoekstra veel in benchmarks voor grote waterverbruikers zoals voedsel, dranken, kleding, bloemen en bioenergie. Waar in de hele productieketen kan het waterverbruik omlaag? Transparante informatie over het waterverbruik is goed voor de consument die een verantwoorde keuze wil maken, en voor alle producenten in de keten. Er is weliswaar veel aandacht voor het waterverbruik in huis - korter douchen, zuiniger wasprogramma’s -, maar dit is maar een paar procent van ons eigenlijke gebruik. Een andere leefwijze, minder vlees eten bijvoorbeeld, zet meer zoden aan de dijk.
Veertig procent omlaag
Ook zou het waterverbruik eerlijker verdeeld moeten worden. In de Verenigde Staten en Zuid-Europa gebruiken consumenten twee keer zoveel water als het mondiale gemiddelde. “Als we onze water footprint willen stabiliseren, moet de gemiddelde jaarlijkse consumptie per persoon omlaag van 1385 kubieke meter naar 835 in het jaar 2100, rekening houdend met de bevolkingsgroei.” In de praktijk kan dat betekenen dat de Amerikaanse burger terug moet naar slechts 30 procent van het huidige verbruik. Maar zelfs landen met schaarste zoals China en India, zullen meer dan 20 procent terug moeten, terwijl het verbruik daar nu juist begint te stíjgen. Dit kan dezelfde felle discussies gaan opleveren als in het klimaatdebat, maar nodig is het volgens Hoekstra wel.
Hoekstra's onderzoek is een voorbeeld van het UT-thema 'Engineering for a resilient world': hoe kunnen we technologie inzetten voor een wereldwijde samenleving die op een duurzame manier omgaat met schaarse middelen, en die veerkracht toont.
Quest for water
Prof.dr.ir. Arjen Hoekstra heeft zijn artikel ‘How to reduce our water footprint to a sustainable level’ geschreven in ‘UN Chronicle’, het magazine van de Verenigde Naties dat rondom Wereld Water Dag een themanummer ‘The quest for water’ heeft.
