Docentontwikkelteams: ze worden gezien als efficiënt middel voor de professionele ontwikkeling van docenten in het voortgezet onderwijs. In zo’n teamverband samenwerken en lesmateriaal ontwikkelen gaat alleen niet vanzelf. Floor Binkhorst heeft – speciaal voor het bètaonderwijs – een methode ontwikkeld om de teams te coachen. Op 20 oktober promoveert zij in de vakgroep ELAN bij de faculteit Behavorial, Management & Social Sciences (BMS) van de Universiteit Twente.
Docent Ontwikkel Teams (DOTs) zijn programma’s waarbij docenten gezamenlijk aan de slag gaan met het (her)ontwerpen van lesmateriaal. Dit materiaal is vernieuwend, concreet en door docenten zelf gemaakt. Hierdoor voelen zij ‘eigenaarschap’ over het materiaal, wat de kans vergroot dat ze het daadwerkelijk in de klas gebruiken. Andere redenen waarom docenten meedoen aan DOTs: ze vergroten hun vakkennis, ontwikkelen vaardigheden met het ontwerpen van onderwijs en bouwen een waardevol netwerk op van collega’s en wetenschappers.
Proefschrift en praktijkboek
Promovenda Floor Binkhorst heeft zich geconcentreerd op docentontwikkelteams die georganiseerd worden door de vakgroep ELAN van de Universiteit Twente. Bètadocenten van verschillende middelbare scholen komen er maandelijks bijeen voor vernieuwing of verbetering van hun onderwijs én voor introductie van moderne wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen in de school. Maar samenwerken in een DOT spreekt niet vanzelf, ontdekte Binkhorst. Sommige docenten gaven aan dat de resultaten achterbleven bij hun verwachtingen, anderen bleken juist zeer positief. Waardoor het ene team goed werkt en het andere minder, heeft ze in kaart gebracht in haar proefschrift Connecting the dots – Supporting the implementation of Teacher Design Teams. In het verlengde van haar promotieonderzoek heeft ze een handboekje geschreven, bedoeld voor docenten of schoolleiders die in een docentontwikkelteam deelnemen of er een organiseren: Connecting the DOTs – Een praktische werkwijze voor het coachen van Docent Ontwikkel Teams.
Leiderschapsparadox
Binkhorst heeft een werkwijze ontwikkeld die ondersteuning biedt bij het coachen van DOTS. Het blijkt namelijk van cruciaal belang hoe er leiding wordt gegeven. Om echt te leren moeten de deelnemers het voortouw kunnen nemen: eigen onderwerpen en werkvormen aandragen, ervaringen uitwisselen. Maar wordt een team te veel aan zichzelf overgelaten, dan verliest het focus en blijven gerichte activiteiten uit. Naast horizontaal, gedeeld leiderschap is er behoefte aan verticaal, hiërarchisch leiderschap – door een vakdidacticus. Binkhorst: “Docenten ervaren dit als een paradox. Immers, als zelfsturing en coaching beide nodig zijn, vind dan maar eens de goede balans. Iedereen moet het gevoel krijgen dat het ‘hun’ DOT is waar ze mee bezig zijn – maar wel voortgang blijven boeken. Gelukkig kunnen de simpelste dingen al wonderen doen: zoals bij iedere bijeenkomst in herinnering roepen wat het team ook al weer voor ogen stond, een onderwijsmodule ontwikkelen bijvoorbeeld. Mijn methode biedt hier een structuur voor, met stappen als: je doel aanscherpen, opschrijven welke taken nodig zijn, die nauwgezet uitvoeren, en erop reflecteren.”
Curriculumherziening
Het promotieonderzoek is verricht met steun van het expertisecentrum voor techniekonderwijs TechYourFuture. Bètavakken op de middelbare school hebben te kampen met het vooroordeel dat techniek saai is, voor nerds, te moeilijk. Daardoor kiezen nog steeds te weinig leerlingen voor een bètastudie. Sinds 2013 zijn in het voortgezet onderwijs nieuwe examenprogramma’s voor de bètavakken ingevoerd; behalve dat er meer aandacht is voor relevante contexten, wordt meer de verbinding gezocht met actueel wetenschappelijk onderzoek. Door deel te nemen aan docentontwikkelteams die georganiseerd worden door lerarenopleiding ELAN van de Universiteit Twente krijgen bètadocenten hierin begeleiding. Intussen is er een nieuwe landelijke curriculumherziening op komst. DOTs krijgen hierin een rol toebedeeld, al is nog onbekend hoe deze gecoacht gaan worden. Wellicht kan de werkwijze helpen die nu aan de UT ontwikkeld is, aldus Binkhorst.
