Een nieuw promotieonderzoek van UT-onderzoeker Niels van Huizen (ET) biedt een alternatief perspectief voor de inzet van technologie voor autistische jongeren. Door technologie te ontwerpen volgens het neurodiversiteitsmodel, waarin autisme niet wordt gezien als ‘stoornis’, maar als een andere manier van zijn, kunnen ondersteunende technologieën een krachtiger en mensgerichter doel dienen. In plaats van een 'tekort' te compenseren, wordt technologie een ondersteunend onderdeel van de alledaagse praktijk van autistische jongeren.
Technologie kan een belangrijke rol spelen in het dagelijks leven van autistische jongeren. Denk aan hulpmiddelen voor prikkels, communicatie en regelfuncties voor de hersenen. Maar het gebruik ervan blijft beperkt. Een belangrijke reden hiervoor is de dominante invloed van het medische model van autisme, dat de nadruk legt op ‘herstel’ of ‘normalisering’ van autistische kenmerken. Dit model en de technologieën die hieruit voortvloeien, worden steeds vaker bekritiseerd, omdat zij autistische eigenschappen onnodig problematiseren en onvoldoende rekening houden met de omgeving als oorzaak van alledaagse uitdagingen.
Het onderzoek van Niels van Huizen levert vier belangrijke wetenschappelijke bijdragen:
Vier pijlers van wetenschappelijke doorbraken
- Beleving centraal stellen – Inzicht krijgen in de volledige beleving van autisme en hoe technologie hier naadloos in kan passen.
- Ontwerp door de gebruiker zelf – Autistische jongeren worden actief betrokken in het ontwerp van hun eigen ondersteunende technologie.
- Van compensatie naar empowerment – Technologie moet autistische jongeren niet dwingen zich aan te passen, maar hen juist in hun kracht zetten.
- Nieuwe kijk op autisme – Ontwerponderzoek draagt bij aan een bredere, kritischere kijk op autisme, waarbij nadruk ligt op de relatie tussen individu en omgeving.
Deze doelstellingen kwamen samen in het onderzoeksproject ‘Design Your Life’, bedacht en geleid door Associate Professor Jelle van Dijk, tevens co-promotor van Van Huizen. Jongeren kregen een toolkit om zelf ondersteunende technologieën te ontwerpen. De uitkomsten waren opvallend: deelnemers ontwierpen onverwachte, gepersonaliseerde hulpmiddelen, die hun specifieke ondersteuningsbehoeften vervulden. Ze werden echter soms belemmerd door een gebrek aan technische kennis of toegang tot bepaalde machines.
Onderzoeksproject Design Your Life wint RAAK Award
‘Design Your Life’ ontwikkelde een toolkit die jongeren met autisme in staat stelt zelfredzamer te zijn. Het onderzoeksteam van HAN University of Applied Sciences ontwikkelde de toolkit in samenwerking met Universiteit Twente, de doelgroep en professionals. Design Your Life ontving onlangs de RAAK-award en won € 25.000. Regieorgaan SIA reikt deze RAAK-award elk jaar uit tijdens het SIA-congres om praktijkgericht onderzoek van hogescholen in de spotlights te zetten.
Empowerment door ontwerp
De resultaten van het promotieonderzoek laten zien dat ondersteunende technologie niet alleen kan bijdragen aan het dagelijkse functioneren, maar ook aan het versterken van de eigen regie en autonomie van autistische jongeren. Technologie kan fungeren als gespreksbemiddelaar, als hulpmiddel om zintuiglijke ervaringen te begrijpen of als ‘kennisobject’ dat niet-autistische mensen helpt te begrijpen wat het betekent om autistisch te zijn.
Een nieuwe weg voor zorgprofessionals
De inzichten uit dit onderzoek bieden ook aanknopingspunten voor zorgprofessionals. Door te werken met een ontwerpgerichte aanpak, kunnen zorgverleners niet alleen beter aansluiten bij de behoeften van autistische cliënten, maar ook bijdragen aan hun empowerment. Het onderzoek biedt een alternatief voor het medische model, door de nadruk te leggen op co-creatie en gepersonaliseerde ondersteuning.
Meer informatie
De promotie van Niels van Huizen vond plaats op 11 december op de UT-campus. Meer informatie over het minisymposium is hier te vinden.
