Drones maken een enorme opmars in de maatschappij en we staan pas aan het begin van de ontwikkelingen. Drones kunnen enorm veel voordelen hebben, denk aan brandbestrijding, het monitoren van grote groepen mensen of het beheer van natuurgebieden. Er is echter nog veel onduidelijkheid op ethisch en juridisch vlak. Wie is bijvoorbeeld verantwoordelijk als een drone ten onrechte concludeert dat een brand is geblust, hoe zit het met de privacy en in welke situaties kun je drones verantwoord inzetten? Onderzoekers van onderzoeksinstituten IGS en CTIT van de Universiteit Twente hebben 150 duizend euro subsidie van NWO gekregen om een ‘tool’ te ontwikkelen die ethische, maatschappelijke en juridische aspecten koppelt aan het ontwikkelen, testen en gebruik van drones. De onderzoekers hopen dat dit project de opmars is voor een nationaal expertisecentrum op dit vlak. ‘In Twente is hiervoor alle relevante expertise aanwezig.’
Overal in de maatschappij, en in Twente in het bijzonder, vindt er een enorme technologische ontwikkeling plaats op het gebied van drones.
De drones kunnen de op allerlei fronten de veiligheid van de mens verbeteren, maar de drones zelf vormen ook een risico. Ontwerpers, ontwikkelaars, maar ook beleidsmakers en verzekeringsmaatschappijen, hebben daarom sterk de behoefte aan heldere ethische en juridische kaders. Onderzoekers van de Universiteit Twente starten daarom een interdisciplinair onderzoek dat moet leiden tot een tool die de ethische, maatschappelijke en juridische aspecten bij het ontwikkelen, testen en inzetten van drones in een vroeg stadium meeneemt. Afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek kan dit een workshop, een stappenplan of een ander instrument zijn. Wetenschapsfinancier NWO verstrekt 150 duizend euro subsidie voor het onderzoek, dat een jaar loopt.
Nationaal expertisecentrum
Volgens Irna van der Molen, coördinator van het Kenniscentrum Risicomanagement en Veiligheid aan de Universiteit Twente en projectleider, gaat het nog om een relatief klein project, maar kan het wel de opmars vormen voor een nationaal expertisecentrum op dit vlak. ‘Dit domein past uitstekend bij de Universiteit Twente, omdat we hier bij uitstek technologisch expertise weten te combineren met de impact van technologie op de maatschappij. Daar komt bij dat er in Twente enorm veel expertise aanwezig is op het gebied van drones en robotica.’
Volgens UT-hoogleraar Peter-Paul Verbeek, hoofdaanvrager van het project, is het van groot belang om bij de ontwikkeling van drones al in een vroeg stadium de ethische en maatschappelijke vragen mee te nemen. ‘Dit zorgt voor een groter draagvlak en voor de juiste keuzes tijdens het ontwerpproces. Daarnaast voorkomt het dat technologische innovaties in een vroeg stadium stranden.’
DesignLab
Verbeek vroeg de subsidie aan vanuit het DesignLab van de Universiteit Twente, waarvan hij een van de oprichters is. In dit lab werken studenten, onderzoekers en bedrijven vanuit verschillende disciplines samen aan oplossingen voor vraagstukken die verder gaan dan technologie alleen. Verbeek: “Dit project past perfect bij de filosofie van het DesignLab. ‘Hier heb je een platform waar je technologische ontwikkeling koppelt aan de sociale wetenschappen en vroegtijdig anticipeert op de maatschappelijke impact.’
Onderzoek
Het interdisciplinaire onderzoek, getiteld ‘Responsible Design of Drones and Drone Services: towards an ethical and juridical tool for drone design and risk assessment’, wordt uitgevoerd door Irna van der Molen, Peter-Paul Verbeek, Michiel Heldeweg en Lesley Broos van de Universiteit Twente. Het onderzoek vindt plaats in nauwe samenwerking met de bedrijven UAV international en Clear Flight Solutions. In het onderzoek wordt tevens deelgenomen door een groot aantal regionale en nationale partijen, waaronder Twente Safety & Security, de Nationale Politie, Brandweer Nederland, Ambulance Zorg Nederland, Twente Safety Campus, The Hague Centre for Strategic Studies en The Hague Security Delta.
