Burgers ervaren een kloof tussen hen en de lokale en regionale overheid. De overheid kan deze kloof verkleinen door middel van regelmatig kleinschalig, structureel contact tussen overheid en burgers over onderwerpen die burgers raken. Dat blijkt uit promotieonderzoek van UT-promovendus Jan R. Lunsing. Hij onderzocht de effecten van drie interventies op de afstand die burgers waarnemen tussen zichzelf en het bestuur.
De meest recente gemeenteraads- en statenverkiezingen laten opnieuw zien dat burgers zich meer en meer afkeren van de lokale en regionale overheden. Als reactie daarop probeert de overheid deze tendens te keren. In zijn proefschrift onderzocht Lunsing van drie interventies in hoeverre ze de ‘kloof’ verkleinen die burgers ervaren in de afstand tussen henzelf en de overheid. De drie interventies: vermaatschappelijking van de welstandsprocedure, een buurtbudgettenarrangement en het referendum, blijken een positief effect te hebben.
Vermaatschappelijking van de welstandprocedure
De welstandprocedure is onderdeel van de procedure voor het verkrijgen van een bouwvergunning. Sommige mensen ervaren deze als zeer frustrerend: soms dienen mensen zeven maal of vaker een gewijzigd ontwerp in om de vergunning krijgen. De vermaatschappelijking van de welstandsprocedure is een wijziging van de woningwet. De wetswijziging eist dat gemeenten een welstandsnota schrijven en dat aanvragers van een bouwvergunning de vergaderingen van de welstandscommissie kunnen bijwonen. Het blijkt dat bij een beperkt aantal mensen door hun grote betrokkenheid bij de bouwaanvraag de wetswijziging kan leiden tot een groot en duurzaam effect. De voorwaarde is dat zij gebruik maken van de nieuwe mogelijkheid voor aanvragers om de vergadering van de welstandscommissie bij te wonen.
Buurtbudgettenarrangement
Het beschikbaar stellen van een jaarlijkse som geld aan vertegenwoordigers van een wijk of een dorp, om te besteden aan verbetering van de leefbaarheid, wordt buurtbudgettenarrangement genoemd. Hierbij is een beperkt aantal burgers zeer actief en daardoor zeer betrokken bij het juist besteden van de budgetten. Op voorwaarde dat de gemeente veel contact onderhoudt met de buurtbesturen en meedenkt om bestedingen van het budget mogelijk te maken, blijkt het effect van deze interventie groot en duurzaam. Er ontstaat meer begrip voor de problematiek waar ambtenaren en lokale bestuurders mee kampen. Een voorbeeld hoe dit kan uitpakken: een buurtbestuur dat aan inwoners uitlegt dat de opening van een verslavingspost onvermijdbaar is, maar door de gemeente wordt omgeven met de maximale voorzorgsmaatregelen.
Het referendum
Een referendum is een moment waar de bevolking stemt over een voorgenomen besluit van een volksvertegenwoordiging (in dit geval de gemeenteraad). De uitslag is een advies aan de volksvertegenwoordiging, dit wordt in de praktijk door de overgrote meerderheid van de volksvertegenwoordigers altijd overgenomen. Het effect bij een referendum gaat minder diep en is er eigenlijk alleen als het lokale bestuur een door haar ongewenste uitkomst krijgt en die onverkort overneemt. Alleen dan zijn burgers positief verrast over het gedrag van hun overheid en is de afstand tussen burgers en overheid naar de beleving van burgers kleiner dan ze aanvankelijk dachten.
Promotie
Lunsing promoveert op 13 mei met het proefschrift ‘De Kloof’ aan de vakgroep Public Administration (PA) van de faculteit Behavioural, Management and Social sciences (BMS) aan de Universiteit Twente. Zijn promotoren zijn prof. dr. Bas Denters en prof. dr. Michiel Herweijer. Laatstgenoemde is verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
