HomeNieuwsDave Blank: "Ik ben altijd blijven experimenteren"

Dave Blank: "Ik ben altijd blijven experimenteren" 'Mister Nano' met emeritaat

Ooit begonnen op de LTS, schopte hij het tot universiteitshoogleraar aan de Universiteit Twente, wetenschappelijk directeur van het MESA+ Instituut en boegbeeld van de nanotechnologie. Veel eer viel hem ten deel, zoals het Simon Stevin Meesterschap en de FOM Valorisatieprijs. Op 24 mei gaat prof.dr.ing. Dave Blank met emeritaat. “Ik ben nog steeds die technicus die blijft experimenteren.”

Zo’n dertig jaar geleden wilde hij scholieren kennis laten maken met supergeleiding, zijn vak in die tijd. Hij schreef een lesbrief en bouwde zelf de experimenteerpakketjes. Nachtenlang doorwerken, want de vraag was groot. De scholieren konden zelf meten dat de weerstand opeens nul werd bij afkoeling met vloeibaar stikstof. “We hadden ons er een beetje op verkeken. Zo simpel was die meting niet.” Toen al wilde Dave Blank de mooie labresultaten niet voor zichzelf houden, maar de boodschap ook uitdragen. Een ambassadeursrol die hij zijn hele loopbaan is blijven vervullen, de laatste jaren als Chief Scientific Ambassador van de UT.

Gejuich in het lab

Het waren destijds spannende tijden in de wereld van de supergeleiding. De ‘hoge temperatuur’ supergeleiding was in opkomst. Blank experimenteerde ook met zo’n nieuw materiaal dat weerstandsloos werd, ruim boven het absolute nulpunt. Om het te maken, moest het lange tijd in de oven bij 1200 graden. “Het was afwachten wat er dan uitkwam. Bij de eerste sample ging de weerstand alleen maar omhóóg bij lagere temperaturen.” Een kleine aanpassing, weer de oven in, wachten, afkoelen en meten. “En páf, daar ging de weerstand in één keer naar nul. Toen hebben we wel staan juichen in het lab.” Blank mocht de resultaten presenteren op een congres in Kyoto, met een handgetekende poster. De grote man in de hogere-temperatuursupergeleiding, Nobelprijswinnaar Georg Bednorz, kwam bij hem kijken, met de nodige media in zijn gevolg.

Blijven experimenteren

Als technicus kon hij apparaten bouwen, experimenteren op de grens van het haalbare. Hij kreeg van prof Horst Rogalla de kans om, als HBO-ingenieur, te promoveren. En eigenlijk blééf hij experimenteren, ook toen hij, een kleine tien jaar na zijn promotie, tot hoogleraar werd benoemd. Met collega’s als Guus Rijnders, Mark Huijben en Gertjan Koster ontwikkelde hij een nieuwe manier om materialen atoomlaag voor atoomlaag op te bouwen. Het was daarbij de kunst om vast te stellen ‘hoe ver je was’, hoeveel lagen je had aangebracht. Daarvoor ontwikkelden ze een ingenieuze lasertechniek. “Dat gaf ons een grote controle, vooral over de grensvlakken tussen de lagen. Want juist daar zagen we verrassende nieuwe eigenschappen.”

@DaveBNano

Wie de naam Dave Blank noemt, doet dit in één adem met nanotechnologie. De sterke positie die Nederland heeft op dit gebied, met succesvolle programma’s als NanoNextNL, is in belangrijke mate aan hem te danken. Het MESA+ Instituut, met David Reinhoudt als wetenschappelijk directeur, maakte al slimme keuzen: “David maakte jonge honden zoals Kobus Kuipers, Jürgen Brugger, Albert van den Berg en mijzelf trekker van een ‘strategische research oriëntatie’, over de grenzen van vakgroepen heen. Dat gaf ons echt een voorsprong in de nieuwe nanoprogramma’s.” In 2007 werd Dave Blank zelf wetenschappelijk directeur. Zoals het, aan het begin van zijn loopbaan, gouden tijden waren voor de supergeleiding, zo had nu nanotechnologie het tij mee. Er lag een plan voor een prachtig nieuw NanoLab op de campus. Dat kwam er, en werd in 2010 geopend door, toen nog, Prins Willem-Alexander. Dave Blank kreeg bij die gelegenheid de koninklijke onderscheiding Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Andere grote blijken van erkenning: Simon Stevin Meester 2011 en de FOM Valorisatieprijs, samen met Guus Rijnders, in 2015. In dat jaar benoemde de UT hem tot universiteitshoogleraar.

Van lobby tot festival

Ook het verhaal van de nanotechnologie draagt hij uit op verschillende niveaus; hij staat op festivals als LowLands en De Zwarte Cross, en brengt overal zijn fascinatie ‘voor het kleine’ over. En hij weet de weg in Den Haag. De ‘Strategische Research Agenda Nanotechnologie’, in 2008 gepresenteerd aan minister Maria van der Hoeven, is van zijn hand. Ook in de lobby voor het nieuwe grootschalige programma in de nanotechnologie, Nano4Society, zal hij ongetwijfeld zijn stem laten horen.

En dat is niet alles. In de regio is Dave Blank de aanjager van verschillende initiatieven op het grensvlak van technologie en kunst, zoals ‘Qua Art, Qua Science’ en ‘ Kunst in het Volkspark’. Hij zet zich in voor de maatschappelijke rol van FC Twente, en voor wetenschap in de stad, via het Science Café Enschede. De regionale blijken van waardering, zoals de Zilveren Haring en de Ten Hag Prestatieprijs, bleven niet achter.

 Honderd jaar

Een van de helden van Dave Blank is prof. Ted Geballe. Bijna 100 jaar oud, komt deze man nog bijna iedere dag in het – naar hem genoemde – lab op Stanford University. In 1998 heeft Dave Blank een jaar op Stanford doorgebracht. De droom van supergeleiding bij nog hogere temperaturen – liefst op kamertemperatuur - laat zijn nestor niet los. “Als ik, los van budgetten, nog een tijd onderzoek zou mogen doen, zou dat ook voor mij een onderwerp zijn”, aldus Blank. Hoewel hij misschien niet zo vaak de laboratoriumjas meer zal aantrekken, is zijn agenda nog ruim gevuld. Zo blijft hij voorlopig adviseur van zowel de UT als Saxion Hogeschool, op het gebied van onderzoek. En hij gaat zijn partner helpen, een winkel op te zetten in het centrum van Enschede.

De afscheidsrede van Dave Blank, op 24 mei 2019, is getiteld ‘Experimenteren in het bos’, vrij naar de titel ‘Een experiment in het bos’, een boek van Winnie Sorgdrager over de eerste tien jaar TH Twente. De afscheidsrede gaat over de band die Dave Blank 40 jaar lang had met de TH Twente, later Universiteit Twente.

Meer informatie over de afscheidsceremonie en aanmelding via deze link

ir. W.R. van der Veen (Wiebe)
Persvoorlichter (aanwezig ma-vr)
+31 53 489 4244 | +31 6 12185692
 w.r.vanderveen@utwente.nl
Gebouw: Spiegel Tuin