HomeNieuwsUT-onderzoek geeft politie handvatten voor burgerparticipatie

UT-onderzoek geeft politie handvatten voor burgerparticipatie

Burgerparticipatie is niet meer weg te denken, burgers willen fijn en veilig leven in een hun buurt en dragen hier graag aan bij. Wendy Schreurs promoveerde deze maand aan de Universiteit Twente en gaf de politie handvatten om op de juiste manier te communiceren met burgers. En dan vooral diegenen die (willen) helpen bij het werk dat de politie doet. Er zijn vier categorieën van participatie te onderscheiden, te weten: collaboratie, detectie, sociale controle en responsieve participatie.

Schreurs onderzocht wat burgers beweegt om met elkaar én samen met de politie hun wijk of buurt veiliger te maken door te helpen bij het aanpakken en voorkomen van kleinere criminaliteit. “De (wijk)politie wil dat ook, maar kan vaak nog niet goed achterhalen waarom buurtbewoners soms wel en soms niet in actie komen bij incidenten in hun leefomgeving.”

“Eén van de doelen van het onderzoek was om de politie handvatten te geven om op een goede manier te communiceren met actieve buurtbewoners, zodat de hulp echt bijdraagt aan het oplossen en voorkomen van criminaliteit of overlast en niet onverhoopt averechts uitpakt. Ik onderzocht vanuit psychologisch perspectief welke drijfveren buurtbewoners hebben om in actie te komen, om te participeren in het domein van de politie.”

Vier participatiecategorieën

“Twee categorieën zijn rationeel gedreven. Zoals collaboratieve participatie, bijvoorbeeld het bijwonen van een buurtbijeenkomst van de wijkpolitie. De tweede is detectie. Hierbij moet je denken aan het lid worden van initiatieven als Burgernet en wijk-WhatsAppgroepen. Bij de andere twee categorieën voert emotie de boventoon. Dit gebeurt bij sociale controle en responsieve participatie. Iedereen weet hoe sociale controle werkt, je let een beetje op elkaar en bespreekt opvallende gebeurtenissen in de wijk. Bij responsieve participatie reageren buurtbewoners op iets wat ze voor hun ogen zien gebeuren – het stelen van een fiets of het vernielen van een bushokje of afvalbak bijvoorbeeld. Dat roept dan zo’n sterk gevoel van onrechtvaardigheid op, het tast hun morele waarden aan en zet gelijk aan tot actie. Zo krijgen mensen het gevoel echt iets bij te dragen, nuttig te zijn. Dat zijn ontzettend krachtige drijfveren.”

Opbrengst voor de politie

“Als je mensen wilt motiveren om bijvoorbeeld mee te gaan op een wijkschouw, omdat dit voor jou als wijkteam informatie oplevert over de aanpak van overlast in de wijk, dan moet de boodschap hierbij aansluiten. Of bewoners dat doen, is namelijk vooral een rationele afweging: wat levert het mij op? Een soort kosten-batenanalyse dus. Maar als je als politieteam juist wilt dat burgers niet deelnemen aan een politieactie, omdat dit het werk juist ingewikkelder maakt  – bijvoorbeeld bij een zoekactie naar een vermist persoon – is het goed om te beseffen dat hier vooral emotionele drijfveren een rol spelen. Juist dan is het cruciaal om in de communicatie duidelijk naar voren te laten komen dat de politie zich bewust is van die emoties.”

Hoe nu verder?

“We weten welke vormen van burgerparticipatie er zijn en wat burgers kan bewegen om deel te nemen aan het werk dat de politie doet. Wat nog verder onderzocht moet worden is of – en hoe – het gedrag van burgers beïnvloed kan worden. Hoe kun je ervoor zorgen dat wat burgers doen (nog) meer bijdraagt aan de doelen die de politie heeft: het veilig houden van onze leefomgeving? Daar heb ik al wel wat onderzoek naar gedaan, maar daar valt nog veel meer te halen. Op dit moment werk ik aan de Politieacademie, waar ik mij als wetenschappelijk onderzoeker onder meer richt op predictive policing. Met predictive policing voorspel je op basis van de beschikbare data in de politiedatabases waar criminaliteit kan gaan plaatsvinden.”

Wendy Schreurs promoveerde binnen de onderzoeksgroep Psychology of Conflict, Risk and Safety. Haar supervisors waren prof.dr. J.H. Kerstholt, prof.dr. E. Giebels en dr. P. de Vries van de faculteit Behavioural, Management and Social Sciences. Scheurs werkt inmiddels als wetenschappelijk onderzoeker bij de Politieacademie in Apeldoorn.

drs. J.G.M. van den Elshout (Janneke)
Persvoorlichter (aanwezig ma-vr)