Op de Universiteit Twente en bij Medisch Spectrum Twente vond wereldwijd de eerste studie plaats die laat zien dat patiënten met COPD (longziekte veroorzaakt door roken) en andere ziekten (hartziekten, suikerziekte, angst en depressie) betere uitkomsten hebben als ze een zelfmanagementprogramma volgen met een op maat gemaakt actieplan.
Anke Lenferink van de UT promoveerde onlangs op dit onderwerp. Het onderzoek won in april 2017 de Longfonds Publieksprijs.
Het programma heeft als doel om gedrag op een positieve manier te veranderen. Bijvoorbeeld stoppen met roken, meer bewegen en een betere omgang met de ziekte door het op tijd herkennen en het zelf behandelen van klachten. Het zelfmanagementprogramma met actieplan gericht op COPD en andere ziekten heeft een kortere duur van een longaanval en minder ziekenhuisopnames voor longklachten als gevolg.
COPD
COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) is een met name door roken veroorzaakte longziekte. COPD wordt ook wel chronische bronchitis en rek uit de long (emfyseem) genoemd. Deze longziekte wordt gekenmerkt door klachten van kortademigheid, hoesten met opgeven van slijm en een piepende ademhaling. Patiënten met COPD hebben regelmatig een acute verergering van longklachten, ook wel longaanval of exacerbatie genoemd. Deze longaanvallen zorgen voor minder kwaliteit van leven en meer ziekenhuisopnames, meer kosten en zelfs een hogere kans op overlijden.
COPD en andere ziekten
COPD komt vaak voor samen met andere ziekten. Voorbeelden hiervan zijn hartziekten, suikerziekte, angst en depressie. Deze andere ziekten kunnen zorgen voor nog meer ziekenhuisopnames. Ook verhogen ze de kans op overlijden. Die andere ziekten hebben vaak dezelfde risicofactoren als COPD (hogere leeftijd, roken, minder actief). De klachten van COPD en de andere ziekten overlappen elkaar vaak. Zo kan bijvoorbeeld kortademigheid of vermoeidheid zowel veroorzaakt worden door COPD, als door hartklachten of door angst. Bij COPD patiënten die ook andere ziekten hebben, zal een behandeling die zich alleen maar richt op COPD vaak niet passend zijn. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot een vertraagde of verkeerde behandeling.
Aanpak onderzoek
“In de studie zijn 145 Nederlandse en 56 Australische COPD patiënten die ook andere ziekten hadden een jaar lang gevolgd. De helft van de patiënten heeft een zelfmanagementprogramma aangeboden gekregen en de andere helft standaard zorg. Voor de patiënten in het zelfmanagementprogramma hebben we voor iedere patiënt een actieplan op maat gemaakt voor zowel COPD als voor de andere ziekten (hartziekten, angst, depressie, diabetes). In dit persoonlijke actieplan stond vermeld welke actie patiënten zelf konden ondernemen zodra klachten verergeren (bijvoorbeeld starten met medicatie, een ontspanningsoefening of contact zoeken met een zorgverlener). Daarnaast hebben we een dagelijks klachtendagboek aangeboden zodat alle 201 patiënten een verandering van klachten konden opschrijven.” Het zelfmanagementprogramma met de actieplannen zorgden voor een kortere duur van een longaanval, minder ziekenhuisopnames voor longklachten en meer zelfvertrouwen, maar ook voor meer emoties.
