Wereldwijd hebben vier miljard mensen minstens een maand per jaar last van ernstige waterschaarste. Dat concludeert waterprofessor Arjen Hoekstra van de Universiteit Twente na jarenlang, omvangrijk onderzoek. Dit alarmerende aantal is fors hoger dan tot nu toe gedacht. Het baanbrekende onderzoek wordt gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science Advances.
Hoekstra’s team is de eerste onderzoeksgroep ter wereld die de watervoetafdruk van de mensheid van maand tot maand in kaart brengt en vergelijkt met maandelijkse waterbeschikbaarheid. “Soortgelijk onderzoek richtte zich tot nu toe alleen op waterschaarste op jaarbasis en werd slechts uitgevoerd in de grootste stroomgebieden”, zegt Hoekstra.
Met ernstige waterschaarste bedoelt Hoekstra de uitputting van water in een bepaald gebied. “Grondwaterstanden dalen, meren drogen op, er stroomt minder water door de rivieren en de watervoorziening naar industrie of boeren is in gevaar. In dit onderzoek hebben we de duurzame watervoetafdruk voor elk plekje op aarde vastgesteld. Vervolgens keken we naar het feitelijke waterverbruik. Is dat veel hoger dan het verbruik dat duurzaam en verstandig is, dan is er ernstige waterschaarste.”
Meer dan gedacht
In de wetenschap werd tot nu toe uitgegaan van ernstige waterschaarste bij 2 tot 3 miljard mensen. “Daarbij werd gekeken naar de beschikbaarheid van water op jaarbasis. Dat geeft een positiever en verkeerd beeld, want waterschaarste speelt juist in droge periodes”, vertelt Hoekstra. Hij beschrijft in zijn onderzoek voor iedere plek op aarde het aantal maanden per jaar dat mensen last hebben van ernstige waterschaarste. Dat varieert van nul tot twaalf maanden per jaar.
Probleemregio’s
Van die vier miljard mensen merkt een groot deel direct de gevolgen van die waterschaarste. Vooral in Mexico, West-VS, Noord- en Zuid-Afrika, Zuid-Europa, Midden-Oosten, India, China en Australië is er regelmatig een direct tekort aan drinkwater of komen industrie en boeren in de problemen. In andere gebieden is er tijdens die schaarste nog wel ‘gewoon’ watervoorziening, maar ontstaan er problemen op langere termijn.
Alarmerend
Hoekstra noemt de cijfers alarmerend en signaleert dat waterschaarste steeds hoger op de mondiale agenda staat. “Dat waterschaarste gezien wordt als een wereldprobleem, bevestigen we met dit onderzoek. Het World Economic Forum plaatst de mondiale watercrisis al een tijdje in de top drie van wereldproblemen, samen met klimaatsverandering en terrorisme.”
Hoekstra: “Overal ter wereld zie je dat de risico’s van een hoog waterverbruik steeds meer erkend worden. De groeiende wereldbevolking, veranderend consumptiegedrag en klimaatverandering hebben veel effect op de schaarste en kwaliteit van water.”
Afbeelding: Percentage inwoners dat minstens een maand per jaar ernstige waterschaarste kent
Mijlpaal
Hoekstra startte dit onderzoek in 2010, samen met UT-collega en postdoconderzoeker Mesfin Mekonnen uit Ethiopië. Het tweetal beet zich vast in modellering en het verzamelen van input-data over het klimaat, landgebruik, bodems, gewasgroei, irrigatie, bevolkingsdichtheid en industrie. Hoekstra: “Deze publicatie is voor ons een mijlpaal, we zijn er trots op, maar tegelijkertijd is het nog maar het begin. Water is ‘hot’ in de wetenschap. Veel onderzoeksgroepen houden zich er tegenwoordig mee bezig. De kennis wordt steviger en dat is een goede ontwikkeling. We gaan door met de volgende fase van dit onderzoek, waarin modellen nog geavanceerder worden, we het probleem nog preciezer begrijpen, en we ook oplossingen aandragen.”
Over Arjen Hoekstra
Arjen Hoekstra, hoogleraar watermanagement, is verbonden aan onderzoeksinstituut IGS en de faculteit CTW van de Universiteit Twente. Hij introduceerde eerder het begrip 'watervoetafdruk' en geniet daarmee internationaal aanzien. Met deze methode berekent hij hoeveel water nodig is voor de productie van bijvoorbeeld een kilo vlees, een kilo fruit of een spijkerbroek.
Hoekstra stelde vorig jaar een ranglijst op van transparantie in het watergebruik van de 75 grootste beursgenoteerde bedrijven in Nederland. Ook nam hij vorig jaar deel aan het World Water Forum in Korea en zag daar dat het bedrijfsleven zwaar vertegenwoordigd is en dat watertransparantie ter discussie staat.
Hoekstra richtte het Water Footprint Network op, waarbij 200 bedrijven en organisaties zijn aangesloten die bewuster willen omgaan met water als grondstof.
