Op donderdag 3 december 2015 houdt dr. Marie-Colette (M.N.M.) van Lieshout haar intreerede als deeltijdhoogleraar Ruimtelijke Stochastiek aan de Faculteit Electrotechniek, Wiskunde en Informatica van de Universiteit Twente. Zij doet dat met een intreerede getiteld ‘Kansen in Ruimte en Tijd’.
In de ruimtelijke stochastiek – de studie van fenomenen in ruimte en tijd waar onzekerheid een rol speelt – wordt de invloed onderzocht van verklarende variabelen (ook wel ‘covariaten’ genoemd) op een ruimtelijk patroon. Denk bijvoorbeeld, bij de gaswinning in Groningen, aan het verband tussen een waargenomen patroon (bevingen) en covariaten (gaswinning), en aan de structuur van het ruimtelijk patroon (naschokken) en patronen in de tijd (zwaardere bevingen).
Puntprocessen
In deze discipline heeft Van Lieshout eerder bijgedragen aan de ontwikkeling van voorwaardelijk gespecificeerde modellen voor puntprocessen en, meer in het algemeen, stochastische verzamelingen, alsmede aan een juist begrip van de bijbehorende interactiestructuren. Ook heeft zij bijvoorbeeld Monte Carlomethoden ontwikkeld, waaronder exacte simulatiemethoden. De combinatie van zulke momentmaten levert krachtige statistieken op voor exploratieve data-analyse en modelvalidatie die ook voor niet-homogene data kunnen worden gebruikt.
Geïntegreerde theorie
De vakgroep Stochastische Operations Research aan de Universiteit Twente, waaraan Van Lieshout sinds 1 februari 2015 als deeltijdhoogleraar verbonden is, behoort tot de wereldtop op het gebied van de stochastische besliskunde. Dit vakgebied houdt zich bezig met het optimaliseren van processen waarbij onzekerheid een rol speelt. Een geïntegreerde theorie voor ruimte-tijd puntprocessen staat echter nog in de kinderschoenen, aldus Van Lieshout in haar intreerede. Vaak wordt de ruimte dan wel de tijd als een markering opgevat. In die gevallen waarin ruimte en tijd wel op gelijke voet staan, zijn de gekozen modellen meestal separabel, dat wil zeggen dat de momentmaten factoriseren in ruimte en tijd. Zulk een aanpak is handig, maar lijkt minder realistisch. Ook predictie, zowel tijdelijk in de zin van het voorspellen van toekomstig gedrag, als ruimtelijk in de zin van het invullen van een onvolledig waargenomen patroon, verdient nadere aandacht en theorievorming. Hetzelfde kan worden gezegd van optimaliserings- en besturingsproblemen voor zich dynamisch ontwikkelende patronen. Een hiërarchische aanpak met inbegrip van onbekende parameters biedt hier perspectief, aldus Van Lieshout.
Aan de Universiteit Twente is Van Lieshout deeltijdhoogleraar voor een dag in de week. Voor vier dagen per week is zij verbonden aan het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI), sinds 1946 het nationale onderzoeksinstituut voor wiskunde en informatica.
Meer informatie: homepage of Marie-Colette van Lieshout
