Een beter leven na borstkanker
Borstkankerpatiënten moeten meer de regie over hun eigen leven krijgen, vindt dr. Annemieke Witteveen. Een beter leven met minder klachten en minder controles.
Een op de zeven vrouwen krijgt borstkanker. Zij ondergaan na de behandeling een jaarlijkse nacontrole om eventuele terugkeer van de kanker zo vroeg mogelijk te ontdekken. Deze groep wordt alsmaar groter, omdat meer vrouwen borstkanker krijgen én omdat meer vrouwen overleven dankzij een betere behandeling.
Minder nacontrole
Tijdens haar promotieonderzoek kwam Witteveen tot de conclusie dat deze nacontroles veel beter kunnen. “Zo’n controle is voor iedereen hetzelfde, terwijl het risico op terugkeer van borstkanker van vrouw tot vrouw verschilt.”
Witteveen ontwikkelde tijdens haar onderzoek predictiemodellen en optimale persoonlijke schema’s, zodat vrouwen met een laag risico minder vaak naar het ziekenhuis hoefden voor een mammogram (borstfoto). De hieruit voortgekomen online tool INFLUENCE (INdividualized FoLlow-Up for brEast CaNCEr) maakt voor elke patiënt een persoonlijk risicoprofiel. De tool, die nu wordt gebruikt in ziekenhuizen, ontlast zowel patiënten als het zorgsysteem. Bij invoering op landelijke schaal zou het aantal nacontroles met 9.000 per jaar omlaag kunnen, zo is berekend.
“Patiënten overschatten het risico op terugkeer van kanker”, aldus Witteveen. “Ze denken dat het risico 30% is, terwijl het in werkelijkheid slechts 2,5 % in vijf jaar is. Als mensen dat weten, zou dat al heel veel schelen. De periode vóór een nacontrole is altijd heel spannend voor vrouwen. Ze worden er iedere keer weer aan herinnerd dat ze patiënt zijn. Personalisering van het aantal nacontroles zou een enorme vooruitgang zijn.”
Kanker-gerelateerde vermoeidheid
Hoewel borstkanker steeds beter is te genezen, kampt 20% van de vrouwen langer dan tien jaar na de diagnose nog met extreme vermoeidheid en andere klachten. Witteveen: “Dat is echt wat anders dan vermoeidheid na een paar dagen slecht slapen. Het is een blijvende heftige vermoeidheid, die niet in verhouding staat tot je fysieke inspanningen. Het heeft een grote impact op het werk, het leven en het gezin van een vrouw. Een bijkomend probleem is dat het vaak niet eens wordt gerapporteerd. Patiënten zijn blij dat ze er nog zijn en nemen die vermoeidheid op de koop toe. Maar het is juist belangrijk om zo vroeg mogelijk te behandelen en daarmee te voorkomen dat vermoeidheid chronisch wordt.”
Behandeling-op-maat
Het PARTNR Platform (Personalized cAnceR TreatmeNt and caRe) moet iets tegen dat probleem doen. Het is opgezet door de Universiteit Twente, ZiekenhuisGroep Twente, het Helen Dowling Instituut, revalidatiecentrum Roessingh, Roessingh Research and Development, het Integraal Kankercentrum Nederland, Evidencio, Ivido en het Universitair Medisch Centrum Groningen. Witteveen werkt aan een zelflerend platform dat patiënten helpt bij een optimaal behandelplan voor aan kanker gerelateerde vermoeidheidsklachten op basis van het persoonlijke profiel van een patiënt. De behandeling kan bestaan uit bijvoorbeeld activiteitenprogramma’s of mindfulness-oefeningen, inclusief bijbehorende monitoring.
Witteveen heeft van KWF Kankerbestrijding en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) 735.000 euro gekregen om onderzoek te doen voor het PARTNR-project. Daarnaast heeft Witteveen een Veni-subsidie toegekend gekregen om individuele predictiemodellen en behandeltrajecten te ontwikkelen voor gezondheidsproblemen na borstkanker in bredere zin (zoals pijn, depressie, seksuele stoornissen). Het onderzoek moet ertoe bijdragen dat bestaande klachten eerder kunnen worden gevonden en verholpen en nieuwe klachten kunnen worden voorkomen. Een deel van dit onderzoek zal ze bij Harvard University uitvoeren.
Het zwarte gat
Witteveens droom is dat vrouwen meer regie terugkrijgen over hun leven na borstkanker. “Onze tools leggen de focus niet op het patiënt zijn, maar helpen vrouwen om een 2.0-versie van zichzelf te worden. Een kankerbehandelingstraject is altijd heel intensief met veel artsen en andere zorgverleners. Daarna ervaren patiënten een zwart gat. Ik hoop dat we hen beter hierop kunnen voorbereiden, een beetje van dat zwarte gat kunnen opvangen en voor empowerment bij deze groep kunnen zorgen. Mijn ultieme doel is dat deze vrouwen een beter leven krijgen met minder klachten.”
Education
EHealth is een belangrijk thema voor Annemieke Witteveen. Ze zette eerder de track Evaluating Future Health Technologies op en gaat de komende tijd een nieuw eHealth-vak ontwikkelen voor de master van Technische Geneeskunde. Personalized eHealth Technology is ook het onderwerp van een summer school course die ze zal geven.
“De drie pijlers onder mijn werk zijn: predictie, monitoring en optimalisatie. Deze drie fases wil ik graag goed inbedden in het onderwijs. Het gaat daarbij om de vraag hoe je informatie kunt gebruiken voor klinische besluitvorming. Je kunt als student heel veel theoretische kennis verzamelen, maar dat is vooral leuk als je ziet wat voor effect je daarmee kunt bereiken en welk klinisch probleem je daarmee kunt oplossen. Dat wil ik in het onderwijs meegeven.”
Over Annemieke Witteveen
Annemieke Witteveen (1987) studeerde aan de Universiteit Twente Technische Geneeskunde (bachelor) en Health Sciences (master). In 2018 promoveerde ze op het personaliseren van de borstkanker nacontrole, met onder andere het INFLUENCE-nomogram, een door haar ontwikkelde tool die het risico op een terugkeer van borstkanker voorspelt. Ze won hiermee de prijs voor het beste oncologieproefschrift van het jaar van de Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO).
Witteveen is sinds 2021 assistant professor eHealth Technology for Oncology bij de onderzoeksgroep Biomedical Signals and Systems. Voor haar vierjarige onderzoek naar vermoeidheidsklachten bij borstkankerpatiënten (2020-2023) hebben de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en KWF Kankerbestrijding een beurs van 735.000 euro beschikbaar gesteld. Voor haar vierjarige onderzoek naar het voorspellen, monitoren en doen van aanbevelingen voor de late effecten na borstkanker (2021-2024) hebben de NWO en de ZonMw (de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en innovatie) een prestigieuze Veni-subsidie toegekend van 250.000 euro.
Persfoto's
Deze persfoto's kunnen zonder copyright restricties worden gebruikt.