Prof.Dr. Wieteke Willemen

Hulp in strijd tegen achteruitgang natuur“

“Ik wil mensen niet elke keer het verhaal vertellen dat de natuur in de wereld achteruitgaat. Ik wil juist kijken naar oplossingen”, zegt prof. dr. Wieteke (Louise) Willemen. Aan de faculteit ITC (voor Geo-informatie Wetenschappen en Aardobservatie) houdt ze zich bezig met de relatie tussen mens en natuur. Haar onderzoek richt zich vooral op de zogeheten ecosysteemdiensten, die steeds meer onder druk staan: diensten die de natuur levert aan de mens, zoals de regulatie van water en bestuiving van gewassen.

Willemen brengt (vaak letterlijk) in kaart wat het effect is van maatregelen tegen landdegradatie. Op veel plekken in de wereld is natuur verdwenen en/of de biodiversiteit sterk afgenomen als gevolg van menselijk handelen. Overheden, ondernemers en NGO’s proberen daar iets tegen te doen. Ook in Baviaanskloof in Zuid-Afrika bijvoorbeeld, waar een van de onderzoeksprojecten onder leiding van Willemen wordt uitgevoerd. “Het is een droog gebied waar eigenlijk alleen veehouderij mogelijk is. Omdat schapen en geiten het land door de jaren heen hebben kaalgevreten, is Baviaanskloof bijna een woestijn geworden. Voor de boeren is er geen business case meer. Daarom zijn ze sinds 2006 overgestapt op het verbouwen van lavendel en rozemarijn, planten die onder droge omstandigheden prima gedijen. Wij kijken aan de hand van satellietbeelden wat het effect is van deze maatregelen.”

Ethiopië and Paramaribo

Het is belangrijk om bij het onderzoek samen op te trekken met besluitvormers, vindt Willemen. “Wereldwijd groeit het bewustzijn dat de achteruitgang van de natuur moet worden gestopt. Onze hulp wordt ingeroepen bij het maken van keuzes. Men wil het goed doen, maar weet niet precies hoe, of men wil weten wat wél en wat niét werkt. Om die reden zijn we bijvoorbeeld betrokken bij een project in Ethiopië. Nederlandse bedrijven hebben daar een methode ontwikkeld die aangeplante bomen voorziet van meer voedingsstoffen en water, zodat ze een grotere overlevingskans hebben.”

Willemen en haar UT-collega’s doen momenteel ook onderzoek in Paramaribo. De hoofdstad van Suriname dijt elk jaar uit waardoor er nauwelijks natuur is overgebleven. Het gevolg is dat het in de versteende stad alsmaar heter wordt en dat bij hevige regenval vaker overstromingen plaatsvinden. De Twentse onderzoekers meten op verschillende locaties de temperatuur en modelleren waterinfiltratie. Ook kijken ze met gebruik van kaartmateriaal samen met de overheid hoe het openbaar groen kan worden beschermd en uitgebreid. 

VN-rapport biodiversiteit

Op grotere schaal leverde Willemen een bijdrage aan rapporten van het IPBES, het aan de VN gelieerde platform voor biodiversiteit en ecosysteemdiensten. Ze schreef als hoofdauteur mee aan een document, dat is opgesteld in opdracht van en in samenspraak met de 135 aangesloten landen. Willemen onderzocht hierbij de informatie en de tools die beleidsmakers moeten helpen bij hun besluiten voor herstel van natuur en biodiversiteit. “Ik heb altijd een antenne voor vragen die leven bij overheid, bedrijfsleven of financiers. Iedereen ziet tegenwoordig wel de gevolgen van landdegradatie. Als de natuur weg is, is het land niet meer productief. De vraag is hoe je er iets tegen kunt doen. Daar ligt een taak voor de wetenschap, vind ik.”

Onderzoek en onderwijs

“Wat ik onderzoek, wil ik ook graag in de klas gebruiken”, zegt Wieteke Willemen. “Daarom hebben we bijvoorbeeld vanuit ons onderzoek naar stedelijke groen in Paramaribo onderwijsmodules ontwikkeld voor zowel de UT als de Anton de Kom Universiteit van Suriname in Paramaribo. Studenten hebben er veel aan. Ze krijgen op die manier zicht op de maatschappelijke vragen en werken mee aan ruimtelijke oplossingen. Het past ook bij de Challenge Based Education en People First-gedachte waar we als Universiteit Twente voor staan.”

Willemen heeft binnen haar onderzoeks- en onderwijsactiviteiten extra oog voor inclusiviteit. “Mijn uitgangspunt is dat iedereen gelijke mogelijkheden moet hebben, en gelijke toegang tot bijvoorbeeld locaties voor veldonderzoek. Dat geldt voor zowel wetenschappers als studenten. Ik ben me daar voortdurend van bewust.”

Over Wieteke Willemen

Prof. dr. Wieteke (Louise) Willemen (1979) studeerde aan de Wageningen University & Research, waar ze promoveerde op ruimtelijke modellering van ecosysteemdiensten. Ze werkte daarna bij Bioversity International in Colombia, het joint Research Centre van de Europese Commissie in Italië en de Cornell University in de VS. Sinds 2014 is ze verbonden aan de faculteit ITC van de Universiteit Twente, waar ze als hoogleraar de leerstoel Ruimtelijke Dynamiek van Ecosysteemdiensten bekleedt.  

Willemen is twee jaar lang bestuurslid geweest van de JA@UT, de jonge academie van de Universiteit Twente. Ook was ze voorzitter van de Reflection Group, die adviseerde over de missie, visie en strategie van de UT (Shaping2030).

Persfoto's

Deze persfoto's kunnen zonder copyrightrestricties worden gebruikt.