"We moeten ons Aanpassen aan klimaatverandering"
De klimaatverandering gaat sneller dan wetenschappers hadden verwacht. Daardoor wordt ook het onderzoek van Maarten van Aalst urgenter. Hij doet onderzoek naar het vergroten van onze weerbaarheid tegen extreem weer. “We moeten ons aanpassen aan de klimaatveranderingen en de risico’s.”
Bangladesh was in de jaren zeventig veelvuldig in het nieuws toen een tyfoon voor grote overstromingen zorgde en honderdduizenden slachtoffers maakte. In 2020 kwamen nog ‘slechts’ 124 mensen om door supertyfoon Amphan. Hoe dat kan? De inwoners zijn beter op de hoogte van de weersverwachtingen, die bovendien betrouwbaarder zijn geworden, en weten beter wat ze moeten doen. “Het systeem van early warning naar early action moet compleet zijn”, aldus Van Aalst. “In Bangladesh staan nu overal shelters, dat zijn gebouwen waar mensen een veilig heenkomen kunnen zoeken. Het early warning-early action- systeem zit in de haarvaten van de samenleving. Lokale vrijwilligers van Rode Kruis Halve Maan waarschuwen voor een zware storm en/of overstroming en de bevolking reageert daar goed op. Cruciaal is dat je met betrouwbare informatie de mensen weet te bereiken. Daarnaast proberen we economische schade te voorkomen. Het is effectiever om een boer te ondersteunen bij het redden van een koe, zijn bron van levensonderhoud, dan dat hij die koe verliest en afhankelijk wordt van noodhulp.”
Bangladesh is een schoolvoorbeeld van hoe de mens zich met succes aanpast aan het veranderende klimaat. Maar op het gebied van hitte is nog het nodige werk aan de winkel voor Van Aalst en zijn collega-onderzoekers. Ook in Nederland, waar in de zomer van 2020 minimaal 400 mensen overleden aan de gevolgen van hitte. “Als het KNMI een hittealarm afgeeft, wordt dat vaak niet serieus genomen. We zijn niet gewend om ons gedrag aan te passen aan hoge temperaturen, zoals in Zuid-Europa. Daardoor overlijden relatief veel ouderen aan de gevolgen van uitdroging. Willen we hier iets tegen doen, dan zal de bewustwording groter moete worden."
Hij vervolgt: "Daarnaast zullen we de situatie beter in kaart moeten brengen. Niet alle landen houden gegevens over hittegolven en sterfte bij. Daarom doet een student van het ITC onderzoek in Mozambique om weerdata te analyseren en sterftecijfers van ziekenhuizen boven water te krijgen. Als we dat weten, kunnen we hiervoor een early warning-systeem inrichten.”
Anticipation Hub
ITC maakt deel uit van de zogeheten Anticipation Hub, een internationaal samenwerkingsverband van organisaties gericht op het tijdig anticiperen op en effectief waarschuwen voor extreem weer. In dat kader doet PhD-student Catalina Jaime onder begeleiding van Van Aalst onderzoek naar early warning-systemen in conflictgebieden en instabiele landen. Overstromingen en droogte hebben daar een veel grotere impact dan in veilige gebieden. Het gebruik van satellietwaarnemingen en internationale weermodellen kan bijdragen aan betrouwbare en vroegtijdige waarschuwingen. Vervolgens is het zaak de lokale bevolking te laten weten wat ze moet doen bij extreem weer, om erger te voorkomen.
Cecilia Costella, een andere PhD-student van Van Aalst, kijkt naar hoe Social Protection systemen kunnen helpen tegen de gevolgen van klimaatverandering en extreem weer. Zulke systemen, zoals onze sociale zekerheid, spelen een steeds grotere rol bij armoedebestrijding in armere landen. Ook hier staat preventie centraal. Waar en wanneer kun je armoedeproblemen verwachten en hoe kun je daarop anticiperen? “Als een boer in West-Afrika vanwege de hitte zijn oogst dreigt te verliezen, kun je hem helpen met duurdere zaden die beter bestand zijn tegen droogte. Ook zou je de graanvoorraad van een lokale gemeenschap preventief kunnen aanvullen om te voorkomen dat kinderen honger krijgen en je achteraf noodhulp moet verlenen met (dure) medische voedselpakketten.”
Van Aalst ziet het als zijn missie om de gevolgen van klimaatveranderingen onder de aandacht te brengen van overheden, internationale organisaties en het grote publiek. Dat doet hij als hoofdauteur voor het intergouvernementele klimaatpanel (IPCC), dat in 2022 een nieuw rapport uitbrengt. Het rapport zoomt in op de al zichtbare en te verwachten gevolgen van het veranderende klimaat. “We bundelen alle wetenschappelijke kennis en vertalen die naar maatregelen die beleidsmakers zouden moeten nemen. Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid om dat verhaal aan een breed publiek uit te leggen. Het bewustzijn dat we iets moeten doen is nog niet groot genoeg. We worden door de werkelijkheid ingehaald. Zelfs wij wetenschappers worden verrast door de snelheid van klimaatverandering.”
Onderwijs
Hoewel aangesteld als onderzoeker, besteedt Maarten van Aalst graag tijd aan onderwijs. “Het was van mij een belangrijke reden om deze leerstoel te bekleden. Ik begeleid veel studenten, zowel PhD als master. Het is geweldig om te zien hoe productief ze zijn. Zo hebben ze meegewerkt aan de analyses van de rol van klimaatverandering bij de overstromingen in Duitsland, in de zomer van 2021. Ik vind het heel leuk om jonge mensen te begeleiden en te leren van de vragen die ze stellen.”
Van Aalst geeft les in vakken van UT-collega’s, zoals de universiteitsbrede minor Energy Transition en ITC master’s vakken zoals Global Challenges en Weather Impact Analysis. “Het geeft de studenten een kijk op wat er nodig is in de echte wereld.”
Over Maarten van Aalst
Maarten van Aalst (1974) is hoogleraar ‘Climate and Disaster Resilience bij de faculteit Geo-information Science and Earth Observations (ITC). Van Aalst studeerde astrofysica aan de Universiteit Utrecht en promoveerde in 2004 op klimaatonderzoek aan dezelfde universiteit en het Max Planck Instituut voor Chemie in Duitsland. Sinds 2011 is hij directeur van het internationale Rode Kruis klimaatcentrum. Van Aalst is Coordinating Lead Author van het hoofdstuk Key Risks van het zesde IPCC-klimaatrapport (2022). Daarnaast is hij lid van de verschillende adviesgroepen voor het VN-klimaatverdrag, lid van de stuurgroep van NWO-WOTRO Science for Global Development en hoofdredacteur van het wetenschappelijke tijdschrift Climate Risk Management.
Persfoto's
Deze persfoto’s mogen zonder copyrightrestricties gebruikt worden onder vermelding van fotograaf Fokke Eenhoorn.