Wetenschapsfinancierder NWO heeft vijf onderzoeksprojecten gehonoreerd binnen het programma ‘NWA Eenzaamheid’. Er wordt ruim vijf miljoen verdeeld onder projecten die ‘wetenschappelijk vernieuwend en relevant onderzoek met maatschappelijke impact’ uitvoeren. In één daarvan, Building 4 Belonging, speelt de Universiteit Twente een prominente rol. Prof. Carolien Rieffe en het onderzoeksteam meten met slimme smartwatches de eenzaamheid onder leerlingen met specifieke behoeften, zoals autisme.
Eenzaamheid is een onzichtbaar, maar veel voorkomend probleem onder adolescenten. Echter, het is onduidelijk bij wie en wanneer, in hoeverre er een taboe op rust, en hoe gevoelens van eenzaamheid voor verschillende groepen kunnen worden doorbroken. Zo zijn bijvoorbeeld veel (middelbare) scholen in de praktijk niet voldoende ingericht voor leerlingen met speciale behoeften, en die niet in het plaatje van een doorsnee scholier passen, waardoor deze leerlingen moeilijk aansluiting kunnen vinden bij hun medeleerlingen.
Smartwatch
De vakgroep van Rieffe in Twente, Human Media Interaction, is sterk in de ontwikkeling van sensortechnieken en innovatieve wearables. Dat geldt ook voor de UT-opleiding Creative Technology. Die expertise wordt ingebracht in dit project.
“We gaan leerlingen via een speciale smartwatch volgen bij hun bewegingen in het schoolgebouw”, vertelt Rieffe. “Real-time dus. Zij kunnen dan heel laagdrempelig aangeven hoe ze zich voelen bij een bepaalde ruimte of situatie. Een vragenlijst achteraf, over een situatie die misschien al een maand geleden was, is veel globaler. We hopen met deze methode op een betere respons en op data die te koppelen is aan specifieke plekken binnen een school.”
Volgens Rieffe komt eenzaamheid onder bepaalde groepen jongeren vooral voor in de tijd tussen de lessen. “In de pauzes, in de schoolgangen, daar gebeurt het. Heb je tijdens zo’n pauze niemand om mee te kletsen? Of overweldigt een drukke ruimte veel te veel? Dat levert gevoelens van eenzaamheid op.”
Te druk
Rieffe en collega’s hopen met de real-time metingen data te vergaren over bijvoorbeeld akoestiek en de fysieke inrichting. “De meeste schoolruimtes zijn slechts geschikt voor één groep leerlingen: zij die van lawaai en drukte houden. Het is belangrijk dat we schoolgebouwen voor verschillende behoeften geschikt maken. Voor leerlingen met autisme hebben we al eerder onderzoek gedaan door middel van interviews. Daaruit bleek bijvoorbeeld dat schoolkantines vaak lawaaierig en vol zijn. Sommige leerlingen voelen zich daarin onveilig en kunnen zodoende niet deelnemen aan het sociale verkeer. Een andere inrichting, met bijvoorbeeld dempende akoestiek of zitjes met hoge rugleuningen voor kleine groepjes, kan al bijdragen aan een oplossing om een ruimte voor iedereen prettig en toegankelijk te maken.”
Steun
Het projectconsortium kan op grote steun rekenen van scholen en maatschappelijke partners. Ook de beroemde Egyptische architect Magda Mostafa doet mee. Rieffe: “Zij adviseert de Verenigde Naties over autismevriendelijke architectuur waarmee sociale cohesie wordt bevorderd. Erg mooi dat ze meekijkt op dit project. Ook de belangenvereniging voor autisme in Nederland, de NVA, ondersteunt het project. De grote samenwerkingsverbanden van VO scholen in Twente en Amsterdam doen eveneens mee. We hopen over een paar maanden de eerste smartwatches in de praktijk te testen.”
VU-UT: Smart Societies
Het project krijgt versterking vanuit één van de gezamenlijke onderzoeksthema’s van de VU en de UT: een slimmere maatschappij. Met het impactprogramma Smart Societies, waarvan Carolien Rieffe vanuit UT de programmaleider is, richten de partners zich op de ontwikkeling van nieuwe digitale technologieën en de evaluatie van de effecten van deze digitale transformatie. Daarmee dragen ze bij aan een eerlijke, gezonde en duurzame digitale samenleving.
Meer info over de samenwerking tussen VU en UT vind je op www.vu-ut.nl
