"We worden omringd door rubberproducten, maar zijn ons daar vaak niet van bewust," zegt Blume. "Wanneer we onze schoenen aantrekken, zorgen rubberen zolen voor comfort. Onze ramen sluiten goed af dankzij rubberen afdichtingen. En in de auto rijden we veilig en comfortabel door rubberbanden en motorsteunen die trillingen dempen." Rubber is een stille kracht die onze mobiliteit, veiligheid en het alledaagse gemak ondersteunt zonder dat we het opmerken.
Wat maakt rubber zo uniek?
De kern van rubber zit in zijn elasticiteit. "Het ‘hart’ van een rubberverbinding is het elastomeer, dat de elasticiteit bepaalt," legt Blume uit. "Denk aan een stuiterende bal: wanneer deze de grond raakt, wordt hij vervormd, maar hij veert altijd terug naar zijn oorspronkelijke vorm. Dit unieke kenmerk maakt rubber onmisbaar voor schokabsorptie en flexibiliteit in talloze toepassingen."
Deze dempende werking wordt niet alleen in consumentenproducten benut, maar ook op grotere schaal toegepast. "In Japan worden hele wolkenkrabbers op rubberen dempers gebouwd om schade door aardbevingen te beperken. Wat een fantastisch materiaal!"
Rubber verduurzamen
Net als andere industrieën streeft de rubbersector naar duurzaamheid. Maar dit blijkt een complexe opgave. "Het produceren van rubber kan worden vergeleken met het bakken van een cake," zegt Blume. "Verschillende ingrediënten worden gemengd en verhit om het gewenste eindproduct te krijgen. Om rubber echt duurzaam te maken, moeten álle ingrediënten milieuvriendelijk zijn. Dat is een enorme uitdaging."
Een ander probleem is de slijtage van rubberproducten, met name autobanden. "Tijdens hun levensduur slijten banden en laten ze microplastics achter. Dit draagt bij aan ongeveer 30% van de wereldwijde microplasticvervuiling," legt Blume uit. "Daarnaast bevatten veel rubberproducten stoffen zoals zinkoxide en DPG, die schadelijk zijn voor het milieu."
Latex van de rubberboom
Blume legt uit dat rubber wordt gemaakt van latex, een melkachtige vloeistof uit de rubberboom. Ook paardenbloemen bevatten latex. "Dit materiaal bestaat uit lange ketens, een beetje zoals een bord spaghetti," zegt Blume. "Om rubber sterk en flexibel te maken, worden deze ketens met elkaar verbonden en versterkt met speciale vulstoffen. Zo ontstaat een stevig netwerk dat rekbaar is, maar steeds terugkeert naar zijn oorspronkelijke vorm."
Een nieuwe manier om rubber te maken
Recente doorbraken in het onderzoek van Blume en haar team werpen nieuw licht op de chemische samenstelling van rubber. "We hebben ontdekt dat de vorming van het 3D-netwerk in moderne autobanden anders werkt dan we meer dan 100 jaar lang dachten," zegt ze. Dit inzicht opent de deur naar milieuvriendelijkere productiemethoden. "We hebben vastgesteld dat we zinkoxide en DPG niet meer nodig hebben om een stevig rubberproduct te maken. Dat is een enorme stap vooruit, zeker omdat zinkoxide schadelijk is voor al het waterleven en DPG bij afbraak aniline vrijgeeft, een giftige stof. Beide stoffen komen vrij bij bandenslijtage en dragen aanzienlijk bij aan de microplasticvervuiling in ons milieu. Door deze stoffen te elimineren, verkleinen we niet alleen de ecologische voetafdruk van het productieproces, maar verminderen we ook de schadelijke impact van slijtage op het milieu."
De implicaties van deze ontdekking zijn groot. "Bandenproducenten kunnen nu minder milieubelastende producten maken tegen lagere kosten," zegt Blume. "Hoewel we slijtage niet volledig kunnen voorkomen, kunnen we er wél voor zorgen dat er minder schadelijke stoffen vrijkomen. Dit brengt ons dichter bij de droom van een volledig duurzame autoband."
Op weg naar een circulaire rubberindustrie
Rubber speelt een essentiële rol in ons dagelijks leven. Dankzij baanbrekend onderzoek zoals dat van Professor Anke Blume worden er grote stappen gezet om dit veelzijdige materiaal milieuvriendelijker te maken. Hoewel er nog veel te doen is, bewijst recente innovatie dat duurzame rubbertechnologie binnen handbereik ligt. Misschien wordt de autoband van de toekomst niet alleen veiliger en efficiënter, maar ook volledig circulair.
