Satellieten zijn onze ogen in de ruimte. Ze brengen bodemvocht, smeltend poolijs en wolkenformaties in kaart. Ze laten ons zien waar droogte toeslaat, bossen verdwijnen en ecosystemen veranderen. Maar is dat alles wat ze te zeggen hebben? Volgens Vermunt niet. Hij onderzoekt hoe verborgen signalen in satellietdata waardevolle informatie kunnen onthullen over het watergehalte in bomen.
Wetenschappers zoals Vermunt zoeken naar de verborgen boodschappen in satellietgegevens. Data die al wel bestaat, maar nog gefilterd moet worden. Wat kan een microgolfsignaal ons vertellen over het watergehalte in een bos? Hij benut de bestaande data van verschillende satellieten op nieuwe manieren. Dat klinkt makkelijker dan dat het is. Een GPS-signaal kan door water in boomkronen worden verzwakt. Om te weten of we daarmee droogtestress kunnen meten, moeten we op aarde op veel meer plekken het watergehalte meten.
Van kubieke centimeters tot hele bossen
“Om satellieten geschikt te maken voor het meten van droogtes, moeten we begrijpen hoe water in bomen de metingen beïnvloedt,” legt Vermunt uit. Hiervoor gebruikt Vermunt in het Speulderbos een heleboel sensoren die op verschillende manieren het watergehalte meten. Sommige sensoren meten op de kubieke centimeter, terwijl andere bijna het hele bos in kaart brengen. “Zo krijgen we een compleet beeld van het bos,” vertelt hij. Dit is de eerste keer dat zo'n gevarieerde reeks sensoren is gecombineerd om zo'n gedetailleerd beeld te krijgen van de waterdynamiek in het bos.
“Het mooie is dat we met deze verbeterde data wereldwijd de gevolgen van klimaatverandering op de bossen beter kunnen onderzoeken en daarmee dragen we bij aan beleid voor veerkrachtigere bossen,” aldus Vermunt. De verzamelde gegevens worden gebruikt om rekenmodellen die gebruik maken van satellietmetingen te valideren en nauwkeuriger te maken. Hierdoor kunnen wetenschappers in de toekomst satellieten inzetten om op grote schaal de impact van droogte op bossen te bestuderen. Dit is niet alleen relevant voor de Veluwe, maar ook voor bossen wereldwijd die te maken krijgen met langere en intensere droogteperiodes.
Over dit onderzoek
Dr. Paul Vermunt, postdoc onderzoeker bij de Universiteit Twente, richt zich op het meten van vegetatie en bodemvocht met behulp van microgolven. Zijn werkplek is onder andere een 46 meter hoge toren midden in het Speulderbos. Hier test hij sensoren en verzamelt hij data die uiteindelijk de basis vormt voor een nieuwe generatie satelliettoepassingen. Dit project – waar hij een onderzoeksbeurs van ESA voor kreeg – bedacht hij grotendeels zelf en ontstond uit bezorgdheid over het effect van droge zomers op onze bossen.
