Martin van Staveren: Het is een wat achterhaalde gewoonte waar ik maar moeilijk afscheid van kan nemen: interessante artikelen uit kranten knippen en in mapjes bewaren. Je raad het al, af en toe moeten die worden opgeruimd.
Zo kwam ik onlangs een knipsel van een door mijzelf ingezonden brief tegen. De titel? 'Aan algoritmen ontsnappen is onnatuurlijk'. En dat blijkt ruim 5 jaar later nog verrassend actueel.
De brief was een reactie op een redactioneel commentaar in NRC, dat eveneens nog niets aan actualiteit heeft ingeboet: 'Menselijke maat moet bepalend blijven bij beleid en bestuur'.
In de brief linkte ik de onstuitbare opmars van algoritmen aan onze existentiële behoeften aan zekerheid en veiligheid. Dit zijn zogenoemde deficiëntiebehoeften. Als ze vervuld zijn merken we er niets van. Maar gebrek eraan ervaren we als uiterst oncomfortabel.
Ik schreef daarover: 'Niet voor niets is onze hele maatschappij ingericht op verhogen van comfort en beperken van ongemak. Daarom is het de vraag of we wel aan de verleidingen van algoritmen kúnnen ontsnappen, ondanks de bijwerkingen. Minder algoritmen betekent immers minder preventie, meer onzekerheid, mogelijk meer onveiligheid en dus minder comfort. Dit is tegennatuurlijk voor ons mensen.'
Intussen, ruim vijf jaar later, benutten we steeds intensiever allerlei AI programma’s die uitpuilen van de algoritmen, zoals ChatGPT. Deze chatbot kan sinds kort zelfs live informatie van het internet halen. Dat werkt lekker snel en makkelijk. Het biedt volop kansen, heeft ontegenzeggelijk ook risico's, maar gaat volgens mij niet meer verdwijnen. Onnatuurlijk of niet, aan algoritmen ontsnappen kan niet meer.