Draai dat om: bekend maakt bemind. Dat geldt zeker voor mij. Bijna elke dag is er wel iets nieuws te lezen en leren over vleermuizen.
Zo werd er vorig jaar nog met behulp van een klein zendertje een kraamkolonie van de mopsvleermuis ontdekt: een soort waarvan niet bekend was dat die zich in Nederland voortplantte. Wat bleek? Er waren maar liefst zeven mopsvleermuizen aanwezig. Hoogstwaarschijnlijk waren dit allemaal vrouwtjes met jongen, die zich achter een loszittend stuk boomschors hadden genesteld. Deze ontdekking vond plaats in Winterswijk, niet eens zo ver weg van de Universiteit Twente.
Technologie en ecologie: hand in hand
Bij deze ontdekking werd gebruikgemaakt van zenders en batdetectors. Een batdetector neemt ultrasoon vleermuisgeluid waar. Het is prachtig om te zien hoe technologie en ecologie samenkomen, en in de wereld van vleermuizen gebeurt dat regelmatig. Zonder een batdetector is het immers minder interessant om je in vleermuizen te verdiepen. Na een detectie volgt het gebruik van een infrarood of warmtebeeldcamera , waarmee je indrukwekkende beelden kunt vastleggen!
Kraamkolonies
Een soort die hier de winter doorbrengt is de ruige dwergvleermuis. In het voorjaar vliegen de vrouwtjes van deze soort naar Oost-Europa om daar hun jongen ter wereld te brengen. Dit jaar werd er een derde kraamkolonie van deze bijzondere soort in Nederland gevonden. Twee van deze kraamkolonies zijn ontdekt in Noord-Holland: de allereerste werd echter in 2017 in Overijssel gevonden. Hoe geweldig zou het zijn als de vierde kolonie op de campus van de UT wordt ontdekt?
Op dit kaartje zie je welke vleermuissoorten op de campus zijn waargenomen. Data van adviesbureau Eelerwoude, 2017.
Van de ruige dwergvleermuis is bekend dat de vrouwtjes over lange afstanden migreren, tot wel meer dan 2.000 km. Een opvallend detail is dat een ruige dwergvleermuis slechts zeven gram weegt. Deze migratie vindt meestal ’s nachts plaats, omdat vleermuizen dankzij echolocatie uitstekend in het donker ‘zien’.
Een bijzondere ontdekking
Oktober staat bekend om zijn spectaculaire beelden van vogeltrek. Vogelaars trekken eropuit om vogels naar het zuiden te zien vliegen en daarbij bijzondere soorten te vinden. Een verdwaalde gast maakt zo’n dag toch net wat specialer. Op 30 oktober 2022 zaten enkele mensen in de middag bij een vogeltelpost in Houten omhoog te kijken toen zij iets ‘zwaluw-achtigs’ in hun kijker zagen. Tot hun verrassing bleken het vleermuizen te zijn, en wel een van de grootste Nederlandse soorten: de rosse vleermuis, genoemd naar zijn prachtig gekleurde vacht. Overigens is de rosse vleermuis een van de soorten die op de campus van de UT voorkomt.
De vogelaars werden getrakteerd op 32 migrerende rosse vleermuizen, en dat allemaal binnen een tijdsbestek van slechts 45 minuten rond 14.00 uur. Wat deden die vleermuizen daar om dat tijdstip? Hadden ze het koud, hadden zij honger of was er een andere reden waarom ze juist op dat moment besloten te migreren. Ze namen dan wel een risico, want ’s nachts zijn er veel minder predatoren die een smakelijke vleermuis op het menu hebben staan...
Rosse vleermuis, Paul van Hoof / Buiten-beeld
Het dieet van vleermuizen
In Nederland eten vleermuizen voornamelijk insecten en spinnen, en ze consumeren er veel van. Naast muggen eten sommige soorten ook meikevers, terwijl andere soorten zich voeden met nachtvlinders, zoals de eikenprocessierupsvlinder. Heeft iemand hier bezwaar tegen? Er zijn zelfs projecten geweest waarbij vleermuizen werden aangetrokken om insecten te bestrijden in boerenstallen. Zoek niet op ‘Boer zoekt vrouw’, maar op ‘Boer zoekt vleermuis’. Je zult gegarandeerd een interessant artikel vinden over vleermuizen en hoe zij kunnen bijdragen aan het verminderen van bepaalde insectensoorten die door boeren als lastig worden ervaren.
Nu vleermuizen iets bekender zijn, hoop ik dat wij allen kunnen zeggen: Vleermuizen, bekend en bemind. Heb je interesse om meer te leren over dit bijzonder diertje, klik op deze link voor een mini-cursus over vleermuizen door de KNNV Regio Enschede.
Biodiversiteit op de UT
Het versterken van biodiversiteit op onze campus is een van de duurzaamheidsdoelstellingen van de Universiteit Twente. Door beter te monitoren verkrijgen we kennis over de biodiversiteit op de campus in het algemeen. Dat helpt ons bij het maken van de juiste keuzes om biodiversiteit te ondersteunen. In 2024 zijn we gestart met een jaarlijkse Bioblitz. Iedereen kan helpen soorten te monitoren via de app ObsIdentify. We organiseren verschillende activiteiten om het bewustzijn rondom biodiversiteit te vergroten (zoals vogels en libellen kijken). Er werd een biodiversiteitsraad opgericht, waarbij CFM (Campus & Facility Management) overlegt met biodiversiteitsenthousiastelingen over hoe onderhoud kan bijdragen aan een betere habitat voor soorten. Verder werken we dankzij een subsidie van het Klimaatcentrum aan het toegankelijk maken van gegevens over groenonderhoud en biodiversiteit voor onderzoek en onderwijs.
Meer weten over duurzaamheid op de UT? Kijk op utwente.nl/duurzaamheid.
