PREMIUM AD 1-6-2025
Hoe een slimme e-bike zorgt voor minder ongelukken
Als slimme technologie auto’s veiliger maakt, waarom kan de fiets dan ook niet slimmer worden? Karst Geurs werkt aan een e-bike die zijn berijder voor ongelukken behoedt.
Karst Geurs kijkt reikhalzend uit naar de resultaten van een test in een woonwijk van Enschede. Enkele tientallen proefpersonen zullen rondjes fietsen met een slimme e-bike, in het kader van het Smart Connected Bicycle-project.
De fiets is uitgerust met technologie die op specifieke plekken, zoals bij scholen en op verkeersonveilige locaties, de motorondersteuning kan uitzetten en de
motor kan laten remmen.
Het project moet antwoord geven op twee vragen: is fietsen met dit moderne rijwiel inderdaad veiliger. En, niet onbelangrijk, is het ook léuk? ,,Ook met de slimme fiets staat plezier voorop. Hoe vaker mensen hem gebruiken, hoe beter’’, zegt de hoogleraar verkeers- en vervoerplanning, verbonden aan de Universiteit Twente.
Ongelukken
Geurs (53) doet het onderzoek samen met onderzoekers en studenten civiele techniek en informatica en met steun van Accell Group, de grootste fabrikant van e-bikes in Europa.
,,We ontwikkelen prototypen van slimme fietsen die de Europese markt op kunnen.’’ Iedereen kent immers de gevaren in het drukke verkeer. Er wordt steeds meer gefietst en de snelheden nemen behoorlijk toe.
De gevolgen zijn terug te zien in de statistieken van verkeersongelukken. Er is vooral een stijging te zien van het aantal oudere fietsslachtoffers. Een slimme fiets kan helpen om dat terug te dringen. ,,Denk aan een e-bike die waarschuwt bij gevaar, tijdelijk de trapondersteuning vermindert of afremt op de motor’’, zegt Geurs.
© RV
Nederland is voor zijn onderzoek de perfecte proeftuin. ,,We zijn fietsland nummer één in de wereld. Dat is goed voor de gezondheid en goed voor de inrichting van de binnensteden. Door meer te fietsen is minder ruimte nodig voor de auto. Maar meer en sneller fietsgebruik leidt ook tot meer verkeersongevallen. Om die te voorkomen, kun je meer en betere fietspaden aanleggen en bijvoorbeeld de snelheid van auto’s in steden terugbrengen tot 30 kilometer per uur. Maar technologie op de fiets helpt mogelijk ook’’, zegt de hoogleraar.
De elektrische fiets van nu is eigenlijk een dom ding. ,,In de e-bikes zit heel weinig technologie. Je zou kunnen zeggen dat veruit de meeste fietsen die verkocht worden, afgezien van de motor, niet veel anders zijn dan de fietsen van honderd jaar geleden. En dat is voor ons ook een beetje het startpunt van het onderzoek. We zien dat de auto zich enorm heeft ontwikkeld met bijvoorbeeld omgevingsdetectie, de fiets is daarbij ver achtergebleven. Wij willen de e-bike slimmer maken met betaalbare technologie die het risico op ongevallen vermindert en je fijner laat fietsen.’’
Waarschuwingen
Dat kan met waarschuwingssystemen die weten waar je bent en die kunnen communiceren met de omgeving. ,,Dat je bijvoorbeeld wordt gewaarschuwd in de omgeving van een school en je vanzelf langzamer gaat.’’
De complexiteit zit hem in het maken van een slim en goed werkend systeem dat niet te duur is en gebruikers nuttig vinden. Er zullen keuzes moeten worden gemaakt, want niet alle techniek valt in een fiets te stoppen. ,,Je bent sowieso afhankelijk van een batterij. GPS, bluetooth en sensoren voor bijvoorbeeld radar en lidar (meetapparatuur met laserlicht, red.) vragen relatief weinig energie en zijn ook niet duur. We gaan voor minimale technologie met gps en met sensoren voor detectie, die bijvoorbeeld kunnen communiceren met verkeerslichten.’’
De juiste interactie met de gebruiker maakt het ook ingewikkelder. ,,Wat voor informatie of waarschuwingen geef je aan de fietser? En op welke manier? Dat gaat bijvoorbeeld via een app of via de helm. Ook is communicatie met andere weggebruikers mogelijk. Ik denk dat het goed zou zijn dat de fiets via sensoren informatie kan uitwisselen met andere weggebruikers. Om afstand te bepalen, om te waarschuwen als fietsers bij bussen en vrachtauto’s bijvoorbeeld in de dode hoek dreigen te verdwijnen.’’
© RV
Ruimte
Dergelijke technologie geeft ook de ruimte voor het gebruik van zelflerende algoritmes. Dat de fiets bijvoorbeeld gegevens opslaat uit eerdere situaties, zoals verkeersdrukte en daar in het vervolg rekening mee houdt. Geurs: „Je kan dan profiteren van informatie van andere fietsers die op datzelfde punt bijvoorbeeld flink in de remmen moesten.’’
Wat vindt de fietser van zo’n rijwiel dat zich bemoeit met jouw manier van fietsen? Heeft hij daar wel zin in? ,,We hebben in vijf Europese landen aan consumenten gevraagd aan wat voor soort technologie behoefte is en wat men ervoor wil betalen. Een groot deel reageerde positief. Eenvoudige dingen als valdetectie, assistentie bij routes en snelheidsadvies zijn geen probleem. Maar fietsgebruikers vinden niet alle technologie, zoals directe beïnvloeding van de snelheid, interessant.’’
En de prijs? ,,Mensen willen gemiddeld 100 tot 200 euro extra betalen. Dat is zo’n 5 tot 10 procent bovenop de gemiddelde prijs.’’
Waarschuwingen
De fietser krijgt de waarschuwingen van de fiets door via trillingen in handschoenen of via de helm. ,,Handen zijn goed in het opvangen van signalen’’, verklaart Geurs. „Maar die draag je alleen in de winter en lang niet iedereen wil een fietshelm op. We zoeken daarom naar combinaties. Dat je bijvoorbeeld in de winter wordt gewaarschuwd met een trilling in je handschoen, en in de zomer via de helm met een app die eenzelfde signaal kan geven. We gaan al een stap vooruit als dit zou helpen om de oudere en kwetsbare fietsers een helm te laten dragen.’’
De slimme fiets zou op redelijk korte termijn in productie genomen kunnen worden. ,,Maar er zijn grootschaligere tests nodig. En het gaat ook niet alleen om de techniek. Momenteel staan fabrikanten van aandrijfsystemen van ebikes niet toe dat we ingrijpen in het motorvermogen of de snelheid. Dat geldt onder meer voor Bosch, een van de grootste leveranciers. We zullen die dus eerst moeten overtuigen om deze technologie mogelijk te maken. Daarom spreek ik liever over een termijn van vijf jaar.’’
