Het Torentje van Drienerlo

Het torentje van Drienerlo

Quizvraag: Wat heeft het Torentje van Drienerlo gemeen met de stem van Kermit en Ernie in Sesamstraat, tv-persoonlijkheid Sjef van Oekel en het legendarische radioprogramma Ronflonflon?

Antwoord: Wim T. Schippers is hun geestelijk vader.

Het Torentje van Drienerlo, dat icoon van de campus, was in zijn ‘geboortejaar’ 1979 een spraakmakend kunstwerk. Niet alleen het kunstwerk zelf was onderwerp van gesprek, maar dat gold ook voor het besluitvormingsproces en de wijze waarop kunstenaar Wim T. Schippers zich manifesteerde.

‘Ik ben best benieuwd naar de reacties op het Torentje,’ zei Wim T. Schippers bij de onthulling van zijn kunstwerk in 1979, ‘maar ik denk dat ik het ongeveer wel weet. In het begin bestaat er verzet tegen en wordt er over de kosten gezeurd. Maar als ik het Torentje over een jaar zou willen afbreken, houden ze me tegen, omdat ze eraan gewend zijn geraakt.’ Zijn woorden bleken profetisch.

Het Torentje van Drienerlo, dat verzonken icoon in de vijver voor de Vrijhof, is in de loop der jaren een beeldbepalend en gewaardeerd element van de campus geworden. Het kunstwerk was gelukkig een stuk duurzamer dan de Pindakaasvloer die Wim T. Schippers in 2011 verkocht aan museum Boijmans Van Beuningen, maar heeft dezelfde onmiskenbaar absurdistische grondtoon.

In de beginjaren van de THT was de zogenaamde 1%-regeling van toepassing: één procent van de bouwsom moest besteed worden aan kunst. De THT-kunstcommissie wees in samenspraak met een adviescommissie van het Rijk de vijver voor de Vrijhof aan als locatie voor een groot kunstproject. De commissie sprak met vijf kunstenaars, onder wie Wim T. Schippers, die voorstelde een vrachtlading boerenkool in de vijver te laten storten. Op basis van dat voorstel besloot de kunstcommissie niet met hem in zee te gaan. Maar goed, wat hadden ze dan verwacht van een kunstenaar die in 1962 furore maakte met het leeggieten van een flesje limonade in de zee bij Petten?

Dat Wim T. Schippers uiteindelijk tóch de opdracht kreeg, was te danken aan een mysterieus ‘strategisch telefoontje’. Zijn nieuwe voorlopige ontwerp – waar geen boerenkool in voorkwam, maar een kerktorentje dat uit het water stak – werd door medewerkers en studenten met grote meerderheid gekozen als het beste. Maar naast waardering was er ook veel kritiek; in het THT Nieuws regende het ingezonden stukken. Men vond het kunstproject te duur (in totaal 140.000 gulden), niet origineel (in de zomervakantie van 1979 stuurden mensen vanuit hun Italiaanse vakantiebestemmingen ansichten met verdronken torentjes) of vond het ergerlijk dat er vissen stierven door het leegpompen van de vijver voor de bouw.

Ondanks alle bezwaren werd het Torentje op 16 november 1979 onthuld – het evenement ging gepaard met een veel rumoer opleverende act van een stiekem door Schippers geregelde acteur die luid protesteerde tegen de geldverkwisting voor dit ‘kunstwerk’. De kunstenaar zelf hoopte dat het verzonken torentje allerlei hedendaagse mythen zou genereren – en dat is gebeurd. Eén van de mythen: ‘Ooit lag hier, op de plek van deze vijver, het Twentse dorpje Drienerlo, dat in het veen is weggezakt.’ Volgens sommigen verbeeldt het kunstwerk de triomf van de wetenschap op religie; enkele sarcasten meenden dat het Torentje symbool stond voor de financiële situatie waarin de instelling zich in die tijd bevond.

Het Torentje mag dan niet eetbaar zijn, verder kreeg Wim T. Schippers wat hij beoogde: een kunstwerk dat ook veertig jaar na de onthulling nog tot wilde verhalen leidt.

De canon is altijd in ontwikkeling en staat open voor debat en discussie. Mis jij een gebeurtenis, kenmerk of markant persoon in de canon?

Voeg dan jouw eigen verhaal toe!