Ons verhaal#019 Rita's technologie-gedreven onderwijsaanbod

#019 Rita's technologie-gedreven onderwijsaanbod

Het verhaal van Erics verbindingsstrategie is een verhaal over Rita's technologie-gedreven onderwijsaanbod

Verkeerskunde draait om mensen: waar komen ze vandaan, waar gaan ze naartoe? En hoe help je hen de beste weg naar hun bestemming te vinden? Als transportexpert weet Eric van Berkum hier alles van; hij vertelde erover in een eerder verhaal. Ook ATLAS-programmadirecteur Rita Kizito helpt mensen op weg naar nieuwe plekken, maar dan op een symbolische manier: door studenten het heft in eigen hand te leren nemen en hen in contact te brengen met professionals. ‘Ik wil ons netwerk uitbreiden naar andere gemeenschappen.’

Klik voor de Engelse versie

Maandag 22 februari 2021 

Nog één keer bouwen aan de community

Na een lange carrière in Zuid-Afrika besloot onderwijskundige Rita Kizito om nog één groot avontuur aan te gaan. Sinds vorig jaar november is ze de programmadirecteur van ATLAS, het University College Twente. Op het eerste gezicht is haar levensverhaal het tegenovergestelde van dat van Eric van Berkum. Rita is geboren en getogen in Oeganda en heeft op vijf universiteiten gewerkt, terwijl Eric honkvast is aan zijn thuisbasis in Twente. Maar kijk je beter, dan zie je dat de twee ervaren professionals iets belangrijks gemeen hebben. ‘We hebben allemaal de mogelijkheid in ons om netwerken te bouwen.’

Eric: ‘Ik hoor dat je net in Nederland bent gearriveerd. Waarom besloot je naar de UT te komen?’

Rita: ‘Ik was gefascineerd door wat ATLAS doet: traditionele methodes loslaten, om een interdisciplinaire benadering van wetenschap te ontwikkelen. Het is een gloednieuw programma; we bestaan pas zes jaar. De aanpak is ook heel persoonlijk. Studenten kunnen hun eigen programma selecteren en onderwerpen kiezen waarin ze geïnteresseerd zijn. Wie ATLAS heeft gedaan, zou ik ‘sociaal ingenieur’ noemen; iemand die echt de problemen van vandaag kan oplossen. In dat opzicht denk ik dat ATLAS staat voor een nieuwe manier van lesgeven in de 21e eeuw. En daarom ben ik hier: om te zien hoe dat in zijn werk gaat.’

Eric: ‘Zo te horen ben je naar de juiste plek gekomen. De Universiteit Twente is opgericht vanuit het idee dat technologie altijd een rol speelt in de maatschappij. Mijn onderzoeksgebied is Transport Engineering. Transport gaat uiteraard over mensen, en dus zit er altijd een menselijk aspect in  wat we doen. Maar ik wil graag meer weten over de persoonlijke omslag die je hebt gemaakt. Vanuit Zuid-Afrika hierheen verhuizen lijkt me nogal een verandering. Ik bedoel, Johannesburg is een wereldstad, terwijl Enschede relatief klein is… En niet bij je dierbaren zijn, dat is vast een opoffering?’

Rita: ‘Eigenlijk zie ik het niet als opoffering. Misschien omdat ik altijd al avontuurlijk ben geweest. Over een paar jaar ga ik met pensioen, daarom vroeg ik me af: hoe is mijn carrière geweest, als geheel? Ik wil deze laatste jaren mijn best mogelijke bijdrage leveren; voor mezelf en voor de gemeenschap.

‘Want weet je, mijn vorige baan was nogal bedrijfsmatig, om het zacht uit te drukken. Ik was veel tijd kwijt aan management, om ervoor te zorgen dat alles vlotjes verliep. Veel universiteiten in Zuid-Afrika zijn conservatief en traditioneel in hun aanpak. Ondanks dat ze best willen veranderen, kunnen ze dat maar in beperkte mate; vanwege cultuur, tradities en organisatiestructuren. Ik was op zoek naar een plek waar meer ruimte is voor debat en discussie. Bij de UT kun je dingen op een andere manier bekijken.’

Eric: ‘Wat is volgens jou het belangrijkste verschil tussen het Zuid-Afrikaanse en het Nederlandse onderwijssysteem?’

Rita: ‘O, er zijn zo veel verschillen! Het Zuid-Afrikaanse onderwijssysteem is ontstaan rond raciale grenzen. Door de apartheid was er een blank onderwijssysteem, een systeem voor zwarten, een systeem voor Aziaten en een voor kleurlingen. De elite-universiteiten waren van oudsher blank, en ze waren ofwel heel erg Engels – denk aan Oxford – of meer op Nederland gericht. Dat waren de zogenoemde onderzoeksintensieve universiteiten. En dan had je de van oudsher zwarte universiteiten. Nu heb je de technische universiteiten. Dat waren vroeger de hogescholen voor beroepsgerichte studies. En dan zijn er nog de “comprehensives”, onderwijsinstellingen die het beste van die beide werelden met elkaar proberen te verenigen.’

Eric: ‘Oef, dat klinkt behoorlijk ingewikkeld. Toen ik in de jaren '80 studeerde aan de UT waren alle studenten van Nederlandse afkomst. Alle colleges en vakken waren ook in het Nederlands. Pas de laatste tien jaar is dit enorm veranderd. Jij komt van een ander continent; hoe zie jij dit internationaliseringsbeleid?’

Rita: ‘Uiteraard zou ik hier nu niet geweest zijn als alles hetzelfde was gebleven. Maar ik vind wel dat een instituut ook haar eigen cultuur en identiteit in stand moet houden. Op dit moment willen we meer studenten aantrekken voor ATLAS, ook uit de gebieden om Nederland heen. Dat betekent dat zowel Nederlandse als internationale studenten zich hier thuis moeten voelen. Als ik naar mezelf kijk: ondanks dat ik veertig jaar in Zuid-Afrika heb gewoond, ben ik nog steeds representant van de Oegandese cultuur. Omdat ik daar ben opgegroeid, heb ik waarden ontwikkeld die ik nog altijd met me meedraag.’

Eric: ‘Wat is volgens jou kenmerkend voor de Oegandese cultuur?’

Rita: ‘We zijn erg familiegericht. In Oeganda is de moederrol sterk en doorslaggevend, maar tegelijkertijd gedragen vrouwen zich heel onderdanig. Het grappige is dat een toeschouwer van buitenaf de man als hoofd van de familie zou zien. Maar als je beter kijkt, blijkt dat de vrouw te zijn! Dat wordt echter nooit open en bloot gezegd. In onze opvoeding hebben we meegekregen dat de man verheerlijkt moet worden.’

Eric: ‘Haha, dat klinkt bekend. Als man geloven we graag dat wij de leider zijn, terwijl in werkelijkheid de vrouwen de dienst uitmaken…’

Rita: ‘Ja precies, hahaha! Iets anders wat in me opkomt is de manier waarop we onze kinderen grootbrengen. Ik werd niet alleen door mijn vader en moeder opgevoed; de hele gemeenschap speelde een rol. Als ik vanuit de kerk onderweg was naar huis, stopte ik altijd bij elk gezin waar ik langsliep om gedag te zeggen. Als kind ben je niet alleen een lid van je eigen gezin. Je behoort tot het hele dorp.’

Eric: ‘Hoe ziet je gezin eruit? Heb je ze meegenomen hiernaartoe?’

Rita: ‘Nee, mijn kinderen zijn volwassen. De een woont in Canada, de ander in Zuid-Afrika. Eigenlijk had ik gehoopt dat een van mijn zonen met mij mee zou komen naar Nederland.  Hij is ondernemer, en volgens mij is de UT een goede plek voor hem om gelijkgestemden te ontmoeten...’

Eric: ‘Er schiet mij ineens iets te binnen: ik had een keer een promovendus uit Kenia. Hij beschikte over een indrukwekkend netwerk, kende mensen van over de hele wereld. Vind jij dat iets typisch Afrikaans?’

Rita: ‘Niet per se, want als mensen zijn we allemaal in staat om netwerken te bouwen. Maar bouwen aan een gemeenschap is volgens mij geen typisch Europese waarde. Zoals ik zei, is het in Oeganda gangbaar om in te zien dat de gemeenschap altijd groter is dan jijzelf. Wat ik doe is misschien klein, maar kan waarde toevoegen aan iedereen om me heen. Misschien kunnen we iets van die filosofie hierheen brengen...’

Eric: ‘Die Keniaanse student vertelde me vaak dat de verhalen die mensen hem vertelden, hem mede opgevoed hebben. Dat belang van verhalen vertellen miste hij in de Europese samenleving. Denk je ook niet dat zo’n visie op verbinden en leren iets is wat ons leven aanzienlijk bepaalt?’

Rita: ‘Ja, je hebt gelijk. En het beste wat we kunnen doen, is jongeren leren het heft in eigen handen te nemen. Dan kunnen ze van ons leren. Dus misschien wordt dat mijn bijdrage hier in Twente: ons netwerk uitbreiden naar communities die nog niet het voorrecht hebben om te zien wat er hier gebeurt. Ik bedoel, ik heb indrukwekkende dingen gezien aan de UT. Kunstmatige intelligentie, robotica... wow! Ik verheug me erop om hier meer mensen voor te interesseren. Kom en doe mee!’

PROF. DR. IR. ERIC VAN BERKUM (1959)

werkt al langere tijd op de UT – in 1998 begon hij als parttime hoogleraar Traffic Management naast zijn werk bij Goudappel en Coffeng, een adviesbureau op het gebied van verkeer en vervoer. Sinds 2009 werkt hij fulltime op de universiteit als hoogleraar Verkeerskunde. 

Dr. Rita Kizito (1958)

is de programmadirecteur van ATLAS aan het University College Twente. Ze groeide op in Oeganda en heeft bijna 40 jaar in Zuid-Afrika gewerkt bij diverse onderwijsinstellingen, waaronder de Universiteit van de Witwatersrand en de Nelson Mandela Metropolitaanse Universiteit. Haar specialismen zijn curriculumontwerp, onderwijsactiviteitenontwerp en technologie-ondersteund leren.