Ons verhaal#020 Davids naaldvrije vaccinatietechnologie

#020 Davids naaldvrije vaccinatietechnologie

Het verhaal van Rita’s community-wijsheid is een verhaal over Davids naaldvrije vaccinatietechnologie 

ATLAS-programmaleider Rita Kizito is nét in Nederland – en ze is niet met lege handen gekomen. Door haar ervaring aan verschillende Afrikaanse universiteiten brengt Rita kennis en wijsheid uit allerlei contexten mee. Ze komt naar de UT met de ambitie om hier netwerken te versterken – en begint daar meteen mee, door in gesprek te gaan met David Fernandez Rivas. Ook David, die onderzoek doet naar naaldvrije vaccinaties, wil dat zijn werk een bijdrage levert aan de maatschappij. ‘Je mogelijkheden lijken misschien soms beperkt, maar je kunt altijd iets doen.'

Klik voor de Engelse versie

Maandag 1 Maart 2021 

Dansen op het ritme van het leven

Voor David Fernandez Rivas zijn werk en privé twee kanten van dezelfde medaille. De Cubaanse nucleair ingenieur is onder meer vader, zakenman, wetenschapper, leraar, feminist en musicus. Al die rollen zijn vervlochten en beïnvloeden elkaar onderling. Zijn interviewer, Rita Kizito, is als programmaleider van ATLAS enthousiast voorvechter van zo’n interdisciplinaire aanpak. Maar hoe doet David dat precies, vraagt ze zich af? En heeft hij – nu hij ruim tien jaar in Twente woont – het idee dat hij een beetje is ingeburgerd in Nederland? 'Ik ben dan niet lang en blond, maar heb me nooit een buitenstaander gevoeld.'

Rita: ‘Geweldig om op deze manier nieuwe mensen te ontmoeten – ik werk pas drie maanden aan de UT. Maar goed, vandaag draait het om jou! Waar werk je precies aan, David, en wat vind je het leukste aan je werk?'

David: 'Ik ben nucleair ingenieur, maar ik heb al jaren niets met radioactiviteit gedaan. In mijn werk los ik graag maatschappelijk relevante problemen op; het interessantste waar ik momenteel aan werk, zijn naaldvrije injectietechnologieën. Die zijn relevant voor vaccinaties en andere medische procedures. Een ander onderzoeksproject waar ik de leiding over heb, gaat over waterstofproductie als groen brandstofalternatief. Verder heb ik een spin-offbedrijf opgericht, dat innoveert op het gebied van ultrasoon reinigen. Bijvoorbeeld om verontreinigingen uit water te halen, of om voorwerpen uit een 3D-printer schoon te maken. Al verkoopt dat verhaal niet altijd makkelijk… schoonmaken is een smerig klusje, haha!'

Rita: 'Een spin-offbedrijf? Interessant. Goed om te horen dat je ook zakelijk actief bent. De meeste academici schieten in dat opzicht tekort; ze slagen er niet in om zowel ondernemer als wetenschapper te zijn. Mijn ATLAS-studenten zouden veel kunnen leren van een samenwerking met jou...'

David: 'Leuk! Ik ben beschikbaar. Over dat 'tekortschieten'; volgens mij schiet je pas tekort als je iets niet probeert. Sommige mensen denken dat ondernemen draait om geld verdienen. Maar voor mij gaat het over zoeken naar nieuwe manieren om problemen op te lossen. Ik ben opgegroeid in Cuba, in een periode dat het niet werd gestimuleerd om een bedrijf te beginnen. Toch waren we ondernemend; we waren creatief. Bij gebrek aan middelen moesten mensen improviseren op een manier die anders niet nodig was geweest. Tegen mijn studenten zeg ik altijd: misschien kom je uit een arm milieu, denkend dat je beperkt bent en weinig mogelijkheden hebt. Maar er is altijd iets wat je kunt doen. Misschien word je niet de nieuwe Elon Musk of Bill Gates. Maar in je eigen invloedssfeer kun je veel voor anderen betekenen.’

Huis en gezin

Rita: 'Ik heb begrepen dat je uit Cuba komt. Hoe ben je in Nederland beland?'

David: 'In 2007 kwam ik naar Twente voor mijn promotieonderzoek. Om persoonlijke redenen was ik oorspronkelijk van plan om terug te keren naar Cuba, maar uiteindelijk liep het anders. In 2014 kreeg ik mijn Nederlandse paspoort. Ik begon hier een gezin en ben inmiddels universitair hoofddocent. 

Rita: 'Intrigerend! Wat is in je carrière de drijvende factor geweest voor de keuzes die je hebt gemaakt?'

David: 'Voor mij zijn de mensen met wie ik werk het belangrijkste. Het team van wetenschappers om me heen is een meer doorslaggevende factor geweest voor mijn carrière, dan het onderzoeksonderwerp zelf. In 2017 kreeg ik bijvoorbeeld een baan aangeboden aan MIT – een enorme kans natuurlijk! Maar ik had al een thuisbasis opgebouwd hier in Twente; een groep mensen met wie ik in de loop van de jaren heb samengewerkt. Een soort 'familie', durf ik wel te zeggen.'

'Bovendien vind ik dat, als ik besluit om ergens aan te werken, dat ten goede moet komen aan de maatschappij. Als nucleair ingenieur zou ik ook voor de wapenindustrie kunnen werken. Mensen vragen me soms zelfs: hé, ontwikkel jij de Cubaanse kernraket? Natuurlijk niet! Ik zou nooit aan iets meewerken wat dingen kan vernietigen.'

Eendimensionaal 

Rita: 'Het lijkt erop dat jij je werk en privéleven goed op orde hebt. Hoe doe je dat precies? Ik merk dat ik daar zelf soms moeite mee heb. Je hebt je werk aan de ene kant, en de maatschappij en je privéleven aan de andere...'

David: 'Ik zie geen duidelijk verschil tussen werk en privé, want ik vind dat je je veelzijdig moet ontwikkelen. Tijdens mijn promotieonderzoek ben ik twee muziekbands begonnen. Als ik alleen maar bezig zou zijn met publiceren, zou ik een eendimensionaal figuur worden. Inspiratie kun je overal vandaan halen. Ik check zelfs de Facebookpagina van mijn dochter, om te weten te komen wat de nieuwe generatie uitspookt...’

Rita: 'Volgens mij heb je op die manier een hoop bereikt. In welke zin lever jij een bijdrage aan de UT als duurzame, inclusieve universiteit?'

David: 'Ik maak me hard voor de positie van vrouwen in de academische wereld. Als student in Cuba waren allebei mijn scriptiebegeleiders vrouwen. Toen ik hier kwam, besefte ik dat Europa in dat opzicht een probleem heeft. Daarom ben ik lid geworden van het faculteitsnetwerk voor vrouwen; ik hoop een beetje te kunnen bijdragen vanuit mannelijk perspectief.'

Geen brandstof

Rita: 'Je schildert een heel positief beeld van de UT en Nederland. Is er nog ergens ruimte voor verbetering?

David: 'Nederlanders zijn zich niet altijd bewust van hun bevoorrechte positie. Maar dat geldt trouwens ook voor internationale studenten en medewerkers. Pas na hun vertrek worden ze vaak nostalgisch, en zeggen: “Het was zo fijn in Twente!” Wat dus zou kunnen veranderen, is dat wij – outsiders en insiders – waardering leren te krijgen voor alle goede dingen die we hier hebben. Ondertussen moeten we ook de vinger blijven leggen op wat nog minder goed gaat – zoals inclusie en de man-vrouwverhouding onder hoogleraren.' 

Rita: 'Je woont nu meer dan tien jaar in Nederland. Ben je helemaal ingeburgerd?'

David: Leuk dat je het vraagt! Dit is iets waar ik het vaak over heb met internationale collega's. Ik ben dan niet lang of blond, maar ik heb me nooit een buitenstaander gevoeld. Wij Latijns-Amerikanen kunnen vrij makkelijk integreren in Europese culturen. Voor mij persoonlijk was fietsen hier bijvoorbeeld geen enkel probleem. In de jaren negentig, na de val van de Sovjet-Unie, was er in Cuba geen brandstof, dus iedereen moest zich fietsend verplaatsen in de tropische hitte. 

‘Maar wat mijn integratie in de Nederlandse maatschappij misschien het meest kenmerkt, is dat ik hier de mogelijkheid kreeg om op míjn manier te werken. Aan het begin van mijn carrière zei iemand tegen me: jij hoeft niet te veranderen. In plaats van te proberen jezelf in een bestaand systeem te passen, kun je er ook een stukje van jezelf aan toevoegen. Daarom gebruik ik humor in mijn slides, en soms zelfs muziek. En ik ben altijd op zoek naar dingen die we met elkaar gemeen hebben. Veel Cubanen houden bijvoorbeeld van dansen en feesten. Niet alle Nederlanders vinden dat misschien even leuk. Maar met de juiste muziek en de juiste hoeveelheid drank, willen de meeste mensen best met de voetjes van de vloer.'

DR. RITA KIZITO (1958)

is de programmadirecteur van ATLAS aan het University College Twente. Ze groeide op in Oeganda en heeft bijna 40 jaar in Zuid-Afrika gewerkt bij diverse onderwijsinstellingen, waaronder de Universiteit van de Witwatersrand en de Nelson Mandela Metropolitaanse Universiteit. Haar specialismen zijn curriculumontwerp, onderwijsactiviteitenontwerp en technologie-ondersteund leren.

Dr. David Fernandez Rivas (1981)

werd geboren in Havana, Cuba, waar hij nucleaire technologie studeerde. Nadat hij had meegewerkt aan verschillende internationale projecten, begon hij in 2007 in Twente aan zijn promotieonderzoek. Tijdens zijn postdoctorale projecten startte hij een spin-offbedrijf, waarna hij een tenure track kreeg aan de faculteit Engineering en Technologie. Op dit moment leidt hij een multidisciplinair team dat zich bezighoudt met allerlei onderwerpen, van nieuwe microfluïdica voor groene scheikunde tot naaldvrije injecties.