Hans Polak en de Holborn-computer

HANS POLAK EN DE HOLBORN-COMPUTER

In 1981 ontwikkelde UT-alumnus Hans Polak (EL’79) de Holborn 9100, een computer met een ontwerp dat zo baanbrekend en futuristisch was dat de eerste Apple Macintosh uit 1984 er behoorlijk suf bij afstak.

Op zijn 23ste raakte Elektrotechniek-student Hans Polak tijdens zijn afstudeerstage bij Holland Signaal (het huidige Thales) gefascineerd door computers. Zijn stagebegeleider Henny Bevers had veel ervaring met computerarchitectuur en wijdde zich op dat moment aan de Motorola-microprocessortechniek. Polak stak veel van hem op. Na zijn afstuderen besloot hij met zijn vriend Dick Gerdzen computers te gaan ontwikkelen. De toenmalige IBM-systemen waren extreem duur en de vrienden zagen een gat in de markt voor goedkopere computers. In september 1979 richtten ze Holborn Computers op. Gerdzen nam de financiën op zich en Polak het technische deel. De naam Holborn verzonnen ze omdat het bedrijf in Holten startte (Hol-born), maar toen ze later naar Enschede verhuisden, ging het ook voor Holland-born staan.

Om in de opkomende markt een aandeel te kunnen veroveren, moest Holborn snel handelen. Een heel computersysteem ontwikkelen zou te veel tijd kosten, besefte Polak al snel, en daarom nam hij zijn voormalige stagebegeleider Henny Bevers in dienst. Die zette thuis in de avonduren de eerste schetsen op papier. Omdat Polak ervan overtuigd was dat de Holborn niet alleen een technisch hoogstandje moest zijn, maar er ook aantrekkelijk uit moest zien, benaderde hij in 1979 de energieke meubelmaker en interieurarchitect Henk Vos (1939-2020). 

Vos, de man achter Studio Vos, ontwierp de behuizing voor de Holborn 9100 en werd daarbij niet gehinderd door enige kennis van computers. Het resultaat was verbluffend. Architect en industrieel ontwerper Ricardo Bianchini, hoogleraar Computer-Aided Design aan de Technische Universiteit van Milaan, omschreef het in 2019 als volgt: ‘Het ontwerp onderscheidde de Holborn van de andere computers uit die tijd. Het was een vloeiend, organisch ontwerp, heel anders dan de harde, hoekige vormen van bijvoorbeeld de Commodore PET 2001. Het uiterlijk van de Holborn was mogelijk geïnspireerd op de klassiek-moderne meubels uit de jaren vijftig en zestig die werden gemaakt van in een vorm gegoten polymeren, zoals Eero Saarinens Tulip-stoel of de Panton-stoel.’

De door Henk Vos ontworpen pc kwam in 1981 op de markt. Wie de Holborn vergelijkt met de eerste Apple Macintosh uit 1984, ziet dat de creatie van Steve Jobs er naast de Holborn prehistorisch uitziet. En ook dat het toetsenbord van Jobs wel heel erg doet denken aan het losse toetsenbord van de Holborn 6500 van eind 1982. De opvallende kommavorm van Vos’ losse toetsenbord zien we bovendien decennia later terug bij het eerste wireless keyboard van Apple.

Holborn leverde computers die voor hun klanten op maat werden gemaakt en bleef goedkoper dan de grote leveranciers. Maar het kleine bedrijfje in Enschede was niet opgewassen tegen het geweld waarmee IBM de markt bestormde. De verkoop viel tegen en Holborn bleef afhankelijk van externe financiële middelen en subsidies van de Overijsselse ontwikkelingsmaatschappij OOM. Van de Holborn 9100 en zijn opvolgers werden uiteindelijk niet meer dan 200 exemplaren vervaardigd. Op 27 april 1983 werd Holborn failliet verklaard, maar dankzij het briljante ontwerp van Studio Vos is de computer van Hans Polak nooit vergeten en blijft hij designers inspireren.

De canon is altijd in ontwikkeling en staat open voor debat en discussie. Mis jij een gebeurtenis, kenmerk of markant persoon in de canon?

Voeg dan jouw eigen verhaal toe!