Gemeenten staan voortdurend voor veranderingen en nieuwe uitdagingen. Vaak gooien ze organisatiestructuren om als dé verbeteroplossing. Maar met kleinere stappen en gebalanceerde, oprechte aandacht voor medewerkers bereik je veel meer, zegt hoogleraar Celeste Wilderom van de Universiteit Twente.
Veranderen: Revolutie of Evolutie?
Echt veranderen zit in de mens, niet in structuren. In plaats van een revolutie te ontketenen met een herstructurering, kun je ook evolutionair te werk gaan en met kleinere, weloverwogen interventies voortdurend verbeteringen in gang zetten en blijvend ondersteunen, stelt Celeste Wilderom.
‘Door er als manager scherp op te letten welke mensen capaciteiten hebben om richting nieuwe visies taken uit te voeren kun je processen efficiënter, humaner en duurzamer veranderen. Let maar eens op: daar waar grootscheepse structuurveranderingen plaatsvinden, staan afstandelijke technocraten of bureaucraten aan het roer. Dagelijkse omgang met veeleisende gebruikers van diensten zit dan vaak niet in hun genen of gedragsrepertoires. Wat verder blijkt uit onderzoek, is dat het goed expliciteren van het unieke van de toekomstige organisatie – met bijbehorende werkwaarden en -normen – richtinggevender is voor het excelleren van medewerkers dan het “pieterpeuteren” aan structuren. Dit laatste gaat vooral over machtsafbakening. Medewerkers zijn meer gebaat bij uitdagende doelen en adequate middelen, waarin ze daadwerkelijk geloven. Dat geeft hen meer energie, houvast én informatie.’
EFFECTIEF LEIDERSCHAPSGEDRAG
Een goede manager of verandermanager wil dat medewerkers in staat zijn om het werk steeds beter te doen. Wilderom: ‘Daar is geen blauwdruk voor, dat is maatwerk. Net zoals er ook niet één type (verander)manager is. Goede verandermanagers hebben één ding gemeen: ze tonen effectief leiderschapsgedrag. Die managers zijn gericht op een uitdagende koers: scherp geformuleerde doelen, te bereiken via steeds beter samen willen werken.
Ze weten de unieke strategische doelen van elke organisatie goed te verwoorden en helder te vertalen naar expliciete doelen en taken van hun team en de teamleden. Bovendien communiceren ze op een uitgesproken coöperatieve manier. Omdat deze transformationele managers hun medewerkers ondersteunen om het beste uit zichzelf te halen, zijn deze medewerkers gemiddeld trotser op hun werk, hebben meer werkplezier en doen het dan ook steeds beter.’
Psychologisch Kapitaal
Wilderom toonde met onderzoek een sterk verband aan tussen de emotionele intelligentie (EI) van een manager en de mate van teamcohesie plus de objectieve teamperformance.
‘Personen met een hoog EI zijn gebalanceerd in taak- en relatiegerichtheid en zien snel hoe de vlag ervoor hangt in een team. Ze zijn in staat om eventuele spanningen te voorkomen of weg te nemen. Uiteindelijk draait het allemaal om het psychologische kapitaal dat een manager in zijn team weet te creëren’, legt Wilderom uit. ‘Een goede manager weet het team te inspireren: ook met zelfvertrouwen, optimisme, hoop en incasseringsvermogen. Samen vormen deze vier kenmerken van personen en teams het zogenaamde Psychologisch Kapitaal (PsyCap). Daar kan geen nieuwe bedrijfsstructuur tegenop.’