5b. Ontwikkelingen 3TU jaarcirkel 2009-2010

Binnenkort zal de Universiteitraad advies uitbrengen over de jaarcirkel 2008-2009. Dit zal de laatste jaarcirkel zijn waartoe de universiteit nog geheel zelfstandig zal besluiten. Met ingang van het opleidingsjaar 2009-2010 zal er worden aangesloten op een gemeenschappelijke 3TU-jaarcirkel.

Hiertoe zijn in 3TU verband uitgangspunten geformuleerd die op dit moment binnen de drie instellingen worden bediscussieerd. Hierbij zenden wij u ter informatie de notitie met uitgangspunten en de bijbehorende bijlagen toe.

Binnen onze universiteit is er in verschillende gremia (CvB, CvB-decanen overleg en CCO) over de 3TU uitgangspunten gediscussieerd. Alle betrokkenen kunnen zich tot nu toe goed vinden in de geformuleerde uitgangspunten. De CCO heeft daar nog bij aangetekend dat het wat hen betreft niet noodzakelijk is om afspraken te maken in 3TU verband aangaande de planning van herkansingen.

Wij hopen u hiermee voldoende op de hoogte te hebben gebracht van de stand van zaken. Indien u in dit stadium op- of aanmerkingen heeft ten aanzien van de stukken, vernemen wij dit graag.

Namens het College van Bestuur,

Drs. P.A. Binsbergen,

Secretaris van de Universiteit

29: Vergaderstuk 9.2.2

3TU-notitie kenmerk: ITBE/07/10564/BKP; datum: 11 juni 2007

Voorstel voor een uniform 3TU-jaarrooster,

te beginnen in het opleidingsjaar 2009-2010

Samenvatting

Deze notitie met bijlagen beschrijft een voorstel voor een uniform 3TU-jaar­rooster, te beginnen in het opleidingsjaar 2009-2010.

De bedoeling van een dergelijk jaarrooster is het compleet en eenduidig formuleren van alle randvoorwaarden waaraan de roosters van alle 3TU-oplei­dingen moeten voldoen. Onvermijdelijkerwijs bevat deze notitie dus relatief veel detailinformatie.

De hoofdkenmerken van het voorgestelde 3TU-jaarrooster zijn de volgende.

§Twee identieke semesters van twee identieke kwartielen.

§Startmomenten van beide semesters sluiten aan bij internationale gebrui­ken.

§Kwartielen van tien netto weken: zeven voor onderwijs, één nader in te vullen, twee voor tentamens.

§Even veel vakantieweken als momenteel gebruikelijk, wél een carnavals- of krokusvakantie, géén meivakantie.

§Altijd snelle herkansingen.

§Waar gewenst faciliterend voor een harde knip tussen bachelor- en masteropleidingen en voor een bindend studieadvies.

Herziene opdrachtomschrijving

Op 16 mei 2007 ontving de 3TU-projectgroep Jaarroosters de volgende herziene opdrachtomschrijving van het bestuur van de 3TU Graduate School.

1.De projectgroep Jaarroosters wordt gevraagd een voorstel te doen voor het rooster van het academische jaar 2009-2010 gebaseerd op een kwartalen systeem. Het mogelijk maken van mobiliteit van studenten (en docenten) tussen de gezamenlijke 3TU masteropleidingen van de drie instellingen vormt daarbij het uitgangspunt. Daarom zal de project­groep ook moeten aangeven wanneer de tentamens, herkansingen, vakanties etc. zullen plaatsvinden. Ook zal duidelijk moeten worden welke resterende details per instelling kunnen worden bepaald zonder dat dit de onderlinge mobiliteit beïnvloedt. Het verzoek aan de project­groep is om een notitie hierover voor te bereiden die bij voorkeur op de komende bestuursvergadering van 13 juni 2007 wordt behandeld.

2.De projectgroep wordt verder gevraagd om een plan van aanpak te schrijven voor de invoering van het nieuwe rooster. Hierin dient ook aandacht te zijn voor de betrokkenheid van de bestuurlijke gremia binnen de instellingen.

3.De projectgroep zal na goedkeuring door het bestuur van de 3TU Graduate School (en door de 3 Colleges van Bestuur) de uitvoering van het plan begeleiden.

4.De projectgroep wordt gevraagd om na het uitvoeren van de boven­staande opdrachten een procedure op papier te zetten waarin wordt aangegeven op welke wijze de jaarroosters in de opvolgende jaren tot stand komen en op welke wijze de bestuurlijke gremia van de instellin­gen (raadpleging bestuurlijke gremia) hierin betrokken zijn.

Hierna volgt een nadere uitwerking van het eerste lid van deze herziene opdracht. Opgemerkt dient te worden dat het voorstel nog niet besproken is met de verschillende gremia binnen de drie instellingen.

Onderbouwing

Bij de aanvang van haar werkzaamheden heeft de 3TU-projectgroep jaarroos­ters een aantal uitgangspunten geformuleerd. In bijlage 1 bij deze notitie wordt het uiteindelijke voorstel voor het 3TU-jaarrooster aan deze uitgangspunten getoetst.

Basisprincipes jaarrooster

Het voorgestelde uniforme 3TU-jaarrooster is gebaseerd op de hierna volgende redenering en wordt in bijlagen ("generieke jaarroosters") nader uitgewerkt.

§Uitgangspunt is het vierkwartielensysteem met twee identieke semesters, noodzakelijk voor het realiseren van een tweede instroommoment voor masteropleidingen. Binnen de semesters zijn de kwartielen waar mogelijk ook identiek.

§Ieder kwartiel bestaat uit zeven onderwijsweken (waarin géén tentamens kunnen plaatsvinden, geel gemarkeerd in de jaarroosters). De achtste week is een per opleiding nader in te vullen week, bijvoorbeeld voor zelf­studie, onderwijs of tentamens, (beige gemarkeerd in de jaarroosters), daarna volgen twee tentamenweken (waarin géén regulier verroosterd onderwijs wordt gegeven, rood gemarkeerd in de jaarroosters).

§Iedere tentamenperiode bevat de reguliere tentamens voor vakken uit het betreffende kwartiel en de herkansingen voor vakken uit het voorgaande kwartiel.

§In het derde kwartiel is er een vakantieweek (carnavals- of krokusvakan­tie). De meivakantie in het vierde kwartiel komt te vervallen.

§In het vierde kwartiel is er een compensatieweek voor uitval wegens offi­ciële feestdagen.

§Voor vakken uit het vierde kwartiel is (ook) een herkansingsweek in augustus ingeruimd, omdat de wet voorschrijft dat binnen het studiejaar tenminste één herkansingsmogelijkheid moet bestaan. Deze herkansings­week begint drie weken voor het begin van het opleidingsjaar.

Voor mogelijke invullingen van deze herkansingsweek, zie de paragraaf: "Vrijheidsgraden voor ieder van de instellingen".

Het nadeel van twee vrije weken tussen de herkansingsweek in augustus en het begin van het opleidingsjaar is evident, namelijk dat de verantwoordelijke docenten op dat moment aanwezig moeten zijn (en blijven om de betreffende tentamens snel te beoordelen). Daar staan echter de volgende belangrijke voordelen tegenover.

§De herkansingsweek conflicteert niet met de introductie.

§Een relatief vroege herkansingsweek biedt de mogelijkheid nog vóór 1 september een examenvergadering te beleggen, hetgeen voor instellin­gen die daar behoefte aan hebben een "harde knip" tussen bachelor- en masteropleidingen faciliteert, een bindend studieadvies mogelijk maakt, studenten vóór het begin van het opleidingsjaar meer duidelijkheid verschaft over hun vorderingen, etc.

Voor het faciliteren van de mogelijkheid een "harde knip" af te dwingen is het daarenboven noodzakelijk dat het laatste kwartiel van een bacheloropleiding géén vakken bevat die door middel van een tentamen getoetst worden. Dit pleit voor bachelor-eindopdrachten van (minstens) 15 EC. In masteropleidingen is het al zo dat deze worden afgesloten met een eindopdracht.

Veel studenten zullen de week vóór de herkansingsweek gebruiken om zich voor te bereiden op de herkansingen. De facto bestaat het opleidingsjaar dus uit 42 weken (vier kwartielen van tien weken, één week zelfstudie voor de herkansingen, één week herkansingen) en voldoet bij een 40-urige werkweek aan de WHW-eis van 1680 studie-uren.

Een eerdere verroostering van de herkansingsweek is niet goed mogelijk. De herkansingsweek is immers bedoeld voor vakken uit het vierde kwartiel, die eind juni / begin juli hun reguliere kans hebben gekend. Tussen de reguliere toetsen en de herkansingen moet voldoende tijd zitten voor de docent om de reguliere toets te beoordelen en voor de student om zich op een eventuele herkansing voor te bereiden.

Overigens zijn de herkansingen in augustus geheel te vermijden met een vari­ant (buiten de opdrachtomschrijving) op het vierkwartielensysteem, waarbij de semesters wél identiek blijven (tweede instroommoment), de kwartielen daar­binnen niet.

Plaatsing van het jaarrooster op de kalender

De ligging van het voorgestelde jaarrooster op de kalender is gebaseerd op het volgende "recept".

§Bepaal eerst de twee weken Kerstvakantie. Dat zijn de weken waarin Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag vallen. Indien deze dagen in het week­end vallen is de tussenliggende week vakantie plus de eerste volle week van januari, aansluitend bij de geadviseerde schoolvakanties (vakantie­dagen worden genoteerd in groen).

Vanaf de Kerstvakantie terugkijkend geldt het volgende.

§De Kerstvakantie wordt altijd voorafgegaan door (precies) zestien weken uit het jaarrooster: het eerste kwartiel en zes onderwijsweken van het tweede kwartiel. Dit om er voor te zorgen dat er tussen de Kerstvakantie en de twee tentamenweken aan het einde van het tweede kwartiel twee weken zitten (en nooit één geïsoleerde week). Gevolg is wel dat het onderwijs in het eerste semester niet voor de Kerstvakantie is afgerond.

§Op deze wijze terugtellend staat de maandag vast waarop het opleidings­jaar begint: op zijn vroegst op maandag 31 augustus, op zijn laatst op maandag 6 september. Dit sluit goed aan bij internationale gebruiken.

§Vóór het begin van het opleidingsjaar zijn twee vrije weken, de week daarvoor is de herkansingsweek, zie nadere uitleg in de vorige paragraaf.

Vanaf de Kerstvakantie vooruit kijkend geldt het volgende.

§Na de Kerstvakantie volgen eerst de zevende onderwijsweek, de vrij in te vullen week en de twee tentamenweken van het tweede kwartiel.

§Het derde kwartiel, en dus het tweede semester, begint op zijn vroegst op maandag 1 februari en op zijn laatst op maandag 7 februari. Dit sluit goed aan bij internationale gebruiken.

§In het derde kwartiel zitten elf bruto weken: zeven onderwijsweken, één vrij in te vullen week, twee tentamenweken en één week carnavals- of krokusvakantie. In de opleidingsjaren 2009-2010 (het eerste opleidings­jaar met een uniform 3TU-jaarrooster) tot en met het opleidingsjaar 2049-2050, valt Eerste Paasdag op zijn vroegst op zondag 25 maart (in 2035 en 2046) en op zijn laatst op zondag 25 april (in 2038). De maandag van de carnavalsweek (= 48 dagen voor Paaszondag) is dus op zijn vroegst maandag 5 februari, op zijn laatst maandag 8 maart. De carnavalsvakantie valt dus altijd in een week die anders een onderwijsweek zou zijn. De markering hiervoor in de generieke jaarroosters is acht (in plaats van zeven) gele onderwijsweken, met een arcering van de weken waarvan er één uitvalt wegens carnavals- of krokusvakantie. Volgens de richtlijnen van het Ministerie van OC&W valt de krokusvakantie na zeven of acht lesweken in het nieuwe jaar, dat is ook altijd in een gearceerde week.

§Daarna volgt het vierde en laatste kwartiel, dat naast de zeven onderwijs­weken (geel), de vrij in te vullen week (beige) en de twee tentamenweken (rood) ook altijd één uitloopweek kent (blauw gemarkeerd), ter compen­satie van het relatief grote aantal officiële feestdagen in het vierde kwar­tiel.

Anders dan tot nu toe gebruikelijk binnen TUD en UT is er in het voorgestelde 3TU-jaarrooster dus géén (gehele week) meivakantie, wél een week carnavals- of krokusvakantie. In het vierde kwartiel zijn echter diverse officiële feestdagen.

Van die officiële feestdagen is Bevrijdingsdag als vrije dag in de generieke jaar­roosters opgenomen. Koninginnedag niet, omdat binnen niet al te lange tijd een troonswisseling verwacht kan worden, waarbij deze dag gewijzigd kan worden. De overige officiële feestdagen (Goede Vrijdag, Tweede Paasdag, Hemelvaarts­dag, Tweede Pinksterdag) variëren van jaar tot jaar. In de generieke jaarroos­ters behoeven zij niet opgenomen te worden, omdat zij standaard gecompen­seerd worden door een (blauwe) uitloopweek.

Vrijheidsgraden voor ieder van de instellingen

Roosters van iedere opleiding van een 3TU-instelling moeten aan de boven­staande randvoorwaarden voldoen, voor onderdelen uit iedere 3TU-opleiding kan immers belangstelling bestaan vanuit studenten van een andere instelling.

Instellingsspecifieke keuzes die binnen de gegeven randvoorwaarden zijn acceptabel, hoewel al te veel variatie per instelling de overzichtelijkheid niet ten goede komt.

Bij instellingsspecifieke keuzes kan gedacht worden aan de volgende (geen uitputtende opsomming).

§De nader in te vullen achtste week van ieder kwartiel kan gebruikt worden voor zelfstudie, onderwijs of tentamens, omwille van de 3TU-uitwisseling echter niet voor mastertentamens en ook niet voor minortentamens waar­aan studenten van meerdere instellingen deelnemen.

§Voor masteropleidingen kan ieder semester beginnen met een introductie­periode voor buitenlandse studenten. Voor Nederlandse masterstudenten begint het semester dan de facto later (en duurt dus iets korter).

§Voor wat betreft de vakantieweek in het derde kwartiel ligt het voor de hand dat de TU/e hiervoor de carnavalsweek kiest, de TUD en de UT zullen waarschijnlijk synchroniseren met de geadviseerde schoolvakanties in de regio.

§De herkansingsweek in augustus is in eerste instantie bedoeld voor herkansingen van vakken uit het vierde kwartiel. Instellingen die méér dan twee tentamenmogelijkheden per vak per jaar willen aanbieden (bijvoor­beeld in de P-fase) kunnen ook vakken uit eerdere kwartielen aanbieden en de herkansingsweek zelfs laten voorafgaan door een tweede herkan­singsweek (zonder tentamens voor vakken met 3TU-uitwisseling).

§Instellingen hebben daarnaast de vrijheid om voor vakken uit het vierde kwartiel wel of geen herkansingen aan te bieden aan het einde van het eerste kwartiel. Indien zij daarvoor kiezen is dat een extra stimulans voor studenten om spaarzaam gebruik te maken van de herkansingen in de zomer. Voor vakken in het vierde kwartiel is er dan wel een tentamen­mogelijkheid méér dan voor andere vakken.

29: Vergaderstuk 9.2.3

Bijlage 1 bij: kenmerk: ITBE/07/10564/BKP; datum: 11 juni 2007

Toetsing van het uniforme 3TU-jaarrooster

Onderbouwing

Bij de aanvang van haar werkzaamheden heeft de 3TU-projectgroep jaarroos­ters een aantal uitgangspunten geformuleerd. Hieronder wordt het uiteindelijke voorstel voor het 3TU-jaarrooster aan deze uitgangspunten getoetst.

1. Organisatorische uitgangspunten:

§Het rooster bestaat uit twee gelijke semesters, ieder verdeeld in twee kwartielen.

Hieraan wordt volledig voldaan.

§De semesters en kwartielen aan alle instellingen beginnen op dezelfde momenten.

Hieraan wordt volledig voldaan.

§Per kwartiel is er tenminste één tentamenweek die gemeenschappelijk is voor alle instellingen.

Hieraan wordt méér dan voldaan, er zijn twee gemeenschappelijke tentamen­weken per kwartiel.

§Geen hertentamens in de zomerperiode, maar een academisch jaar van 1 september tot medio juli. (Dit is met name een wens van de TUD.)

Hieraan wordt niet voldaan. Wel wordt in een voetnoot in de notitie aangegeven dat met een variant op het vierkwartielensysteem de herkansingen in de zomerperiode geheel vermeden kunnen worden. Bij een keuze voor extra herkansingen na het eerste kwartiel voor vakken uit het derde kwartiel heeft een (bijna) nominaal studerende student twee kansen per vak per jaar zonder ooit van herkansingen in de zomerperiode gebruik te maken.

Met eventueel ook nog aandacht voor:

§Vakken hebben een standaard omvang of een veelvoud daarvan. Hierdoor wordt het gemakkelijker voor een student om een keuzevak van de ene instelling te vervangen door een keuzevak van een andere opleiding of instelling.

Hier doet het voorstel voor het jaarrooster geen uitspraak over.

§Vakken zouden op hele dagen in het rooster verroosterd moeten zijn, dan is het (bijvoorbeeld) gemakkelijk voor een student om een 'maandagvak' van de ene universiteit te vervangen door een 'maandagvak' van een andere faculteit/universiteit en is het mogelijk voor een student om ook daadwerkelijk fysiek te reizen tussen de drie universiteiten. Indien de 3TU-uitwisseling plaatsvindt middels video colleges is dit niet noodzakelijk.

Hier doet het voorstel voor het 3TU-jaarrooster geen uitspraak over.

2. Onderwijskundige uitgangspunten:

§Zo mogelijk geen breuk in onderwijsperiodes door vakantieperiode (met name een wens van de TU/e en de TUD). Voor de concentratie van de studenten is het niet goed als de onderwijsperiodes worden onderbroken door vakantieweken (bijvoorbeeld de Kerst- of meivakantie). Officiële feestdagen onderbreken de concentratie niet vanwege hun korte duur.

Dit is niet te realiseren in een vierkwartielensysteem dat aansluit bij internatio­nale instroommomenten (rond 1 september en 1 februari). Met een variant op het vierkwartielensysteem is hieraan tegemoet te komen.

§Snelle herkansingen na tentamens.

Hieraan wordt volledig voldaan. Herkansingen in het volgende kwartiel, voor vakken uit het vierde kwartiel in de zomerperiode en/of na het eerste kwartiel van het volgende opleidingsjaar.

§Het rooster moet uitnodigen tot een studieritme dat nominaal studeren bevordert.

Waar mogelijk wordt dit door het voorgestelde jaarrooster bevorderd.

Met eventueel ook nog aandacht voor:

§De studielast moet gelijkmatig over de blokken en binnen het blok verdeeld zijn.

Dit is afhankelijk van de invulling van het rooster per opleiding.

§Een mix van onderwijsvormen of vakken op een dag (dit is in strijd met de eis van verroostering van een vak op aaneengesloten dagdelen).

Dit is afhankelijk van de invulling van het rooster per opleiding.

§Een onderwijskundig verantwoord curriculum bestaat naast hoorcolleges uit andere onderwijsvormen, zoals groepsopdrachten, ontwerpgestuurd onderwijs, tutorgroepen, etc.

Dit is afhankelijk van de invulling van het rooster per opleiding.

§De zwaarte van het vak moet gelieerd zijn aan de omvang van het vak.

Dit is afhankelijk van de invulling van het rooster per opleiding.

§Niet te veel vakken in een kwartiel. Te veel kleine vakken leiden tot versnippering. Grotere vakken waarbij aspecten van verschillende vakken worden gecombineerd, stimuleren docenten om de onderlinge samenhang te zoeken.

De bij het jaarrooster geleverde adviezen noemen onder andere een minimale vakomvang, dus een maximaal aantal vakken per kwartiel.

29: Vergaderstuk 9.2.4

Bijlage 2 bij: kenmerk: ITBE/07/10564/BKP; datum: 11 juni 2007

Aanvullende adviezen bij het uniforme 3TU-jaarrooster

Inleiding

Naast het voorstel voor een uniform 3TU-jaarrooster zoals geformuleerd in de opdrachtomschrijving stelt de projectgroep het op prijs de volgende (onge­vraagde) adviezen onder de aandacht brengen van het bestuur van de 3TU Graduate School.

Verroostering tentamens

Voorkom samenvallende tentamens voor "verweven studerenden" (die tenta­mens wensen te doen voor vakken uit meerdere curriculumjaren) zo veel mogelijk door alle tentamens als volgt te verroosteren:

§maandagochtend: reguliere tentamens voor vakken uit de oneven oplei­dingsjaren;

§maandagmiddag: herkansingen voor vakken uit het vorige kwartiel voor de even opleidingsjaren;

§dinsdagochtend: reguliere tentamens voor vakken uit de even opleidings­jaren;

§dinsdagmiddag: herkansingen voor vakken uit het vorige kwartiel voor de oneven opleidingsjaren;

§gehele woensdag: reguliere tentamens voor vakken die niet éénduidig in een van bovenstaande categorieën vallen (bijvoorbeeld vakken die bij verschillende opleidingen in verschillende curriculumjaren aangeboden worden);

§donderdagochtend: idem als maandagochtend;

§donderdagmiddag: idem als maandagmiddag;

§vrijdagochtend: idem als dinsdagochtend;

§vrijdagmiddag: idem als dinsdagmiddag.

Deze inrichting heeft als voordeel dat al ruim voor de start van een collegejaar de tentamens ingeroosterd kunnen zijn. Varianten op dit stramien zijn denkbaar zonder de bedoeling aan te tasten. De TU/e geeft echter al aan dat dit model voor deze instelling waarschijnlijk niet zal werken.

Bij het verroosteren van tentamens zou de beschikbaarheid van zalen geen rol mogen spelen. Immers, de onderwijskundige en onderwijsorganisatorische redenen zouden een grotere stempel moeten drukken op de inrichting van het rooster dan de beschikbaarheid van zalen op slechts vijf momenten in het jaar. Zonodig moet en kan extra zaalcapaciteit ingehuurd worden.

Omvang van vakken

Stel een minimum gestandaardiseerde omvang vast voor de vakken. Daaruit volgend: stel een maximum aantal tentamens vast dat de nominale student per kwartiel en per opleiding zou moeten afleggen. Bij een maximum van vier tentamens heeft de student in het voorgestelde tentamenrooster deze vier tentamens keurig verspreid over de beide tentamenweken en is er ook nog ruimte voor een enkele herkansing.

Invulling van de vrije week per kwartiel

De nader in te vullen achtste week per kwartiel kan gebruikt worden voor zelf­studie, onderwijs of tentamens. Echter alleen tentamens uit de bachelorfase kunnen hier verroosterd worden en tentamens van minorvakken worden daar niet verroosterd als er studenten deelnemen die afkomstig zijn of ook vakken volgen aan een van de andere TU's.

§Standpunt van de TUD: hoe minder onderwijsvrije weken, hoe beter de student in het gewenste studieritme komt. Vul in ieder kwartiel week 8 daarom gewoon met onderwijs en niet met een onderwijsvrije week.

§Standpunt van de TU/e: omdat de tentamenweken na kwartiel 2 en kwar­tiel 4 drukker zullen zijn – in deze periodes worden namelijk zowel de vakken afgerond van het betreffende kwartiel als de vakken die een heel semester beslaan – kan de achtste week van kwartiel 2 of kwartiel 4 naar eigen inzicht worden ingevuld: onderwijs of tentamens . Om de mobiliteit van studenten en docenten desalniettemin mogelijk te maken, worden in de achtste week van kwartiel 2 en kwartiel 4 in ieder geval géén master­tentamens gepland. Hiermee wordt voorkomen dat een student in Eind­hoven een mastertentamen moet doen, terwijl het onderwijs in die master aan een andere universiteit doorloopt. Voor de minortentamens geldt in principe hetzelfde met dien verstande dat Eindhoven toch de uitzondering behoudt om de minortentamens te verroosteren in deze week, mits dit geen probleem voor docenten en studenten oplevert.