Water kun je door een elektrische stroom ontleden in waterstof en zuurstof (de proef heb je, als het goed is, gehad in de derde klas). De zuivere stoffen waterstof en zuurstof zijn niet verder te ontleden in andere zuivere stoffen. Waterstof en zuurstof zijn zogenaamde onontleedbare stoffenof elementen. Alle elementen staan in BINAS tabel 39. De zuivere stof water is een ontleedbare stof of een verbinding.
De zuiver stof water is opgebouwd uit moleculen H2O. Een watermolecuul bestaat uit twee verschillende atoomsoorten. Elementen hebben moleculen die bestaan uit één atoomsoort. Waterstof bestaat uit H2-moleculen, zuurstof uit O2-moleculen en zwavel uit S8-moleculen.
Uit de proef met het elektrolyseren van water kun je een eerste aanwijzing halen waarom de formule van water H2O is: er ontstaat twee keer zo veel waterstof als zuurstof. Er ontstaat bij deze proef twee keer zoveel waterstof als zuurstof. Een tweede aanwijzing halen we uit het Periodiek Systeem der Elementen (BINAS tabel 104).
groepen
Verticaal in het Periodiek Systeem staan de groepen, ze zijn genummerd van 1 tot en met 18. De elementen in een groep hebben gelijkwaardige eigenschappen. De metalen staan vooral links in het periodiek systeem, de niet-metalen vooral rechtsboven.
- De elementen in groep 1 zijn de alkalimetalen. Waterstof is een niet-metaal en hoort dus niet bij de alkalimetalen. Het chemisch gedrag van alle alkalimetalen lijkt op elkaar.
- In groep 2 staan de aardalkalimetalen.
- In groep 17 staan de halogenen. De moleculen van deze stoffen zijn opgebouwd uit twee atomen. Als je over de stof of het molecuul chloor spreekt, is de formule Cl2; hetatoomsoort chloor heeft het symbool Cl.
- In groep 18 staan de edelgassen.
perioden
De horizontale rijen in het periodiek systeem zijn de perioden.
Opdracht (W9) Werkblad
- Geef de namen van de alkalimetalen
- Schrijf de formules op van de halogenen (niet van de atoomsoorten, maar van de stoffen).
Waterstoffluoride, water, ammoniak en methaan hebben achtereenvolgens de formule HF, H2O, NH3 en CH4. F staat in het Periodiek Systeem in groep 17, O in groep 16, N in groep 15 en C in groep 14. Als je het aantal waterstofatomen in water optelt bij de de groep waarin zuurstof staat, kom je in de groep van de edelgassen (groep 18) terecht. Dit geldt voor meer verbindingen met waterstof er in.
Opdracht (W10) Werkblad
- Wat zijn de formules van waterstofchloride, waterstofbromide en waterstofsulfide? (sulfide is afgeleid van sulfur = zwavel.)