De eerste kunstnier zag er ongeveer zo uit:
© foto: Museum Boerhaave Leiden, http://www.museumboerhaave.nl
De Nederlander Willem Kolff heeft omstreeks 1942 de kunstnier uitgevonden. De eerste kunstnier werkte met een platte slang van worstenvellen (cellofaan of cellulose). Deze slang is om een draaiende cilinder gewonden die in een zoutbad ligt. Een zoutbad is een oplossing van zouten in water. Om de slang te vullen is een paar liter bloed nodig.
Het bloed wordt door de slang gepompt, waarna kleine moleculen als die van ureum en water door het cellofaan naar het zoutbad gaan. Het cellofaan laat geen eiwitten of bloedcellen door. In het bloed zitten zouten die niet mogen weglekken in de kunstnier. De concentraties van natrium-, kalium- en calciumzouten in het zoutbad zijn daarom net zo groot als in het bloed. Als er zout van het bloed naar het zoutbad gaat, komt er net zo veel weer terug.
De concentratie is de sterkte van een oplossing. Van alcoholische dranken ken je waarschijnlijk het begrip procent. Sterke drank als whisky en jenever bevat meer alcohol per liter dan dranken als bier en wijn. Voor andere stoffen geldt iets dergelijks.
Een zoutoplossing die tien gram zout per liter bevat is twee keer zo sterk als een zoutoplossing die vijf gram zout per liter bevat. We zeggen ook wel dat de eerste oplossing twee keer zo geconcentreerd is als de tweede oplossing.
De concentratie is de hoeveelheid van een bepaalde stof die is opgelost in een bepaald volume oplossing.
Opdracht (A2) werkblad
Wat is de functie van de ouderwetse kunstnier waarvan de tekening hierboven staat?
Opdracht (A3) werkblad
Stel dat je een nierziekte hebt en aan een ouderwetse kunstnier komt te liggen waar drie liter bloed in moet.
Hoeveel liter bloed zou er dan tijdens de behandeling nog in je lichaam zijn?
(Een goede zoekterm om het menselijk bloedvolume te vinden op internet is "human blood volume".)
Een belangrijk nadeel van de ouderwetse kunstnier is de kleine hoeveelheid bloed die in je lichaam achterblijft. Je lichaam koelt daardoor af, omdat het bloed voor warmtetransport zorgt.
Opdracht (A4) werkblad en discussie
- Bedenk een oplossing om dit nadeel op te heffen.
- Het kan zijn dat de oplossing een of meer nadelen heeft, noteer deze ook.
- Kies met een aantal groepjes of klassikaal de oplossing met de minste nadelen. Verbeter de oplossing als dit noodzakelijk is.
Bedenk welke informatie (illustraties, stukken tekst) je kunt gebruiken voor de folder. Sla deze informatie alvast op je computer op.