Op dinsdag 5 september jl. is onderstaande interview gepubliceerd in NRC Next en NRC Handelsblad. Het artikel is geschreven door Marion de Boo.
Woensdag spreekt prof.dr.ing. Dave Blank, hoogleraar anorganische materiaalkunde aan de Universiteit Twente op het publieksdebat Nanotechnologie, noodzaak of noodlot? Organisatie STW en KIVI NIRIA. Plaats: Café Dudok, Hofweg 1-a Den Haag, aanvang 19.30 uur.
Snellere computers met meer geheugenopslag. Slimme, subtiele medicijnen. Of een trui van nieuw waterafstotend materiaal, die je maar uit hoeft te schudden en hij is weer droog. De nanotechnologie brengt grote beloften mee, zegt de Twentse hoogleraar Dave Blank.
Een nanometer is een miljoenste millimeter. Dat is de schaal van atomen en moleculen. Nanotechnologie is als bouwen met lego op atomaire schaal. Met lego kun je alles maken.
U ziet gouden bergen?
Het leuke is dat nanotechnologie verschillende disciplines bij elkaar brengt. Het is niet alleen maar natuurkunde, chemie of elektrotechniek. Samen kom je op nieuwe ideeën. Je maakt gebruik van nieuwe effecten die je op atomaire schaal kunt oproepen. Dat biedt bijvoorbeeld ongekende mogelijkheden voor het ontwikkelen van nieuwe materialen. Voor de hand liggend zijn snellere computers en betere dataverwerking. Je kunt de informatie uit minstens honderd paspoorten opslaan op een chip, dunner dan een menselijke haar. Of je kunt de oppervlakten van materialen behandelen, zodat ze bijvoorbeeld vuil- of waterafstotend worden. Denk aan vensterglas dat lichtwerend wordt als het zonlicht te fel wordt, of aan efficiëntere zonnecellen. Of denk aan heel subtiele medische meetinstrumentjes die in een druppel bloed van alles en nog wat kunnen meten, een “lab op een chip”. Als de diagnose is gesteld, zou je meteen de juiste hoeveelheid medicijn kunnen toedienen. Misschien komen er slimme nanodeeltjes, die in je lichaam naar tumoren op zoek gaan. Denk ook aan intelligenter medisch gereedschap, zoals een scalpel dat tijdens operaties plaatselijk verdooft, terwijl het snijdt. Via nanotechnologie zou je bovendien iemands individuele DNA –structuur kunnen aflezen. Maar die informatie moet vervolgens niet in verkeerde handen vallen.
Zou u uw eigen DNA-code willen weten?
Gezien al het gedoe rond de beveiliging van het nieuwe paspoort, is er duidelijk behoefte aan slimmere methoden om iemand te identificeren. Ik vind het prima als ze via mijn DNA kunnen zien dat ik het ben. En het lijkt me handig om niet meer al die bankpasjes mee te sjouwen. Maar het is niet de bedoeling dat die douanier je straks hoofdschuddend aankijkt, omdat hij meteen ziet welke ziektes je zoal in de familie hebt. Bij het voortschrijden van de technologie moet je je steeds blijven afvragen welke impact die straks heeft. Je kunt een computer maken die in een fractie van een seconde al jouw bankgegevens ophaalt en doorrekent, maar dan kun je niet met een pincode van 4 cijfers volstaan. Maar dan zou je vervolgens via nanotechnologie weer nieuwe beveiligingen kunnen ontwikkelen.
Ziet u de risico’s vooral in misbruik van zulke technologie of kunnen die nieuwe materialen zelf ook gevaarlijk zijn?
Er is geen speciale reden om daar bang voor te zijn, maar uiteraard wordt dat wel grondig onderzocht, bijvoorbeeld binnen het Nederlandse samenwerkingsverband Nanoned. Heel kleine deeltjes kunnen andere eigenschappen krijgen, dat is ook juist het spannende. Kleine deeltjes zouden giftig kunnen worden als ze de neiging hebben om in je weefsel gaan zitten. Maar het is niet de bedoeling van de nanotechnologie om allemaal kleine giftige deeltjes de lucht in te blazen. Je maakt er nieuwe materialen van, in een kristalstructuur of een andere toepassing. Rond 2000 kregen we het gevoel dat de nanotechnologie geen hype is, maar ècht een nieuw gebied is. Nederland loopt hierin voorop en nu schieten de eerste spin-offbedrijven uit de grond. Ik word steeds optimistischer.