Maandag 12 April 2021
Europeaan op een missie voor ruimte en vertrouwen
Wieteke: ‘Ik heb er zin in, Kathi. Je doet een PhD en je werkt bij strategie en beleid aan wetenschappelijke integriteit. Als je moet kiezen, ga je dan voor onderzoek of beleid?’
Kathi: ‘Beleid. Ik heb stage gelopen bij de Europese Commissie, waar ik me richtte op hoger onderwijs. Een ervaring die me echt is bijgebleven.’
Wieteke: ‘Gaaf! Klopt het dat je op dit moment ook werkt aan een vergelijking van hoger onderwijs in verschillende landen?’
Kathi: ‘Ja, in mijn proefschrift vergelijk ik beleid voor onderwijskwaliteit bij zeven Europese universiteiten. Zulk beleid werkt beter als docenten meedenken, dan creëer je acceptatie. Dat lukt niet als een externe consultant komt vertellen hoe docenten – die soms al twintig jaar lesgeven – hun werk moeten doen.’
Wieteke: ‘Ik had mijn handen vol aan mijn promotieonderzoek. Hoe combineer jij je twee banen?’
Kathi: ‘Nou, die combinatie is niet echt mijn keuze. Het komt vooral doordat ik mijn PhD nog niet afgerond had en toch al op zoek ging naar mijn volgende baan. Dat had ik prima gepland: mijn proefschrift was bijna af, maar toen brak het coronavirus uit en zaten mijn partner en ik opeens thuis met twee jonge kinderen. De eerste lockdown was echt overleven. Daarna zou ik regelmatig een week vrij hebben om aan mijn proefschrift te werken, maar in die tijd kreeg mijn zoontje van drie de diagnose kanker. Eerst ging hij hard achteruit. Door chemokuren verbeterde hij iets, maar de prognose is slecht.’
Wieteke: ‘Jeetje… Zit ik hier met mijn vragen over je PhD. Knap dat je hier vandaag toch bent.’
Kathi: ‘Doordat het nu wat beter gaat met mijn zoontje, heb ik weer wat ruimte om te werken. Het is prettig om na vier maanden aan iets anders te denken dan het neuroblastoom en ziekenhuisbezoeken.’
Wieteke: ‘Snap ik. Laten we daar dan op focussen. Je bent gepassioneerd over onderwijskwaliteit. Je hebt ook gewerkt aan een nieuw systeem om universiteiten met elkaar te vergelijken. Moeten we wel lijstjes maken van universiteiten?’
Kathi: ‘Nee, juist niet. In ieder geval niet alleen op basis van publicaties of binnengehaald onderzoeksgeld. Een universiteit is zo veel meer dan dat. U-Multirank is een tegenhanger van de ouderwetse, eendimensionale rankings, zoals de Shanghai Ranking of de Times Higher Education World University Ranking. U-Multirank belicht ook andere aspecten van universiteiten, zoals regionale betrokkenheid, onderwijsindicatoren, internationalisering, en in de toekomst hopelijk ook inclusie en duurzaamheid.’
Wieteke: ‘Maar waarom houden we ons dan toch allemaal bezig met die traditionele rankings? Ook de UT wil hoog blijven scoren in de ranglijsten. Is dat niet gek?’
Kathi: ‘Ja, dat vind ik wel een gekke keuze. Maar de druk binnen het systeem van het hoger onderwijs is enorm; je kunt dat systeem niet van de ene op de andere dag veranderen. Ook binnen de UT kost het tijd voordat we met z’n allen andere keuzes kunnen maken. Bijvoorbeeld voor nieuwe financieringsmodellen; voor meer erkenning en waardering voor andere carrièrepaden dan de traditionele onderzoeksloopbaan die leidt naar een hoogleraarschap; en voor een gezondere academische cultuur, met minder afhankelijkheid en daaruit voortkomende misstanden.
‘Shaping2030 is wat dat betreft een stap in de goede richting. De UT legt daarmee de focus op maatschappelijke impact en op een cultuurverandering. We willen een open, inclusieve en duurzame universiteit zijn. Traditionele rankings van universiteiten dragen niet bij aan het bereiken van die doelen. Volgens mij moet het gaan om vragen als: Hoe stimuleren we mensen om meer na te denken over wetenschappelijke integriteit? Hoe worden we inclusiever? Hoe gaan we beter met elkaar om? Daarover gesproken: heb jij het theaterstuk Mindlab gezien?’
Wieteke: ‘Ik wilde je er nét naar vragen! Ik vond het een mooie spiegel van de academische cultuur.’
Kathi: ‘Inderdaad. Leuk ook dat het ontstaan is op initiatief van Ellen Giebels, vice-decaan en portefeuillehouder onderzoek van de Faculteit Behavioural, Management and Social Sciences. Je merkt dat het stuk gebaseerd is op echte gesprekken met mensen uit de wetenschap. Mensen vinden het herkenbaar. Zo brengt Mindlab een discussie op gang. Ik vind dat heel waardevol, want die discussie krijg je niet als je zegt: lees deze gedragscode voor wetenschappelijke integriteit.
‘We zouden sowieso vaker over integriteit moeten praten. We zijn vaak druk met het hier en nu, maar daar gaat het precies om. Kleine momenten of opmerkingen waardoor iemand zich niet veilig voelt, kunnen ervoor zorgen dat die persoon buitengesloten raakt.’
Wieteke: ‘De held in Mindlab is een jonge vrouw die haar eigen onderzoeksgroep opzet. Hoe ziet jouw ideale werkomgeving eruit?’
Kathi: ‘Ik zou willen dat het gaat over intrinsieke motivatie. Minder externe prikkels en controle, meer ruimte en vertrouwen. Aan de UT werken zo veel gemotiveerde mensen. Sommigen raken juist gedemotiveerd door extern opgelegde doelen en deadlines. Als we dat iets losser zouden laten, krijgen we volgens mij meer voor elkaar.’
Wieteke: ‘Hmm, ik snap wat je zegt. En waar zie je jezelf in de toekomst?’
Kathi: ‘Uiteindelijk wil ik weer werken voor de EU.’
Wieteke: ‘Waarom?’
Kathi: ‘De basisgedachte trekt me: niet tegen elkaar, maar met elkaar. Ik vind samenwerking in Europa een prachtig idee. Mijn ouders zijn opgegroeid in voormalig Oost-Duitsland. Mijn opa’s en oma’s hebben het naziregime meegemaakt. Mijn hele jeugd hoorde ik verhalen over leven in een dictatuur. Wat het betekent als mensen als ongelijkwaardig gezien worden. Dat drijft me om te werken aan inclusie en samenwerking.’