DE OPRICHTING VAN DE TECHNISCHE HOGESCHOOL TWENTE
Het verhaal van de Universiteit Twente begint, zoals te lezen is in het canon verhaal ‘De oprichting van het Universiteitsfonds Twente’ al in 1948. Dat jaar werd de Stichting Technisch Hoger Onderwijs voor Noord- en Oost Nederland opgericht, de voorloper van het huidige Universiteitsfonds Twente. De industrie en overheden die betrokken waren bij de stichting lobbyden eensgezind om een technische hogeschool naar hun regio te krijgen – de Twentse industrie zat verlegen om ingenieurs die de innovatie van de arbeidsintensieve textielindustrie en – machineproducenten in gang moesten zetten nu deze branches te lijden hadden onder de zware concurrentie van de lagelonenlanden. Hoewel de minister er destijds voor koos de nieuwe technische hogeschool in Eindhoven te vestigen, bleek al snel na de opening in 1956 dat ook met de tweede technische hogeschool niet kon worden voorzien in de grote vraag naar ingenieurs. Er volgde een korte, verbeten strijd om die derde technische hogeschool, waarbij Enschede concurreerde met Arnhem, Assen, Leeuwarden, Deventer en Zwolle.
Eindhovense studenten plaatsen borden voor het gemeentehuis van Enschede. Het bordje Drienerlo wordt aangeboden aan burgemeester W. Thomassen (maart 1961)
Na drie afvallers (Leeuwarden, Assen en Arnhem) ging het in de laatste fase van de strijd om drie steden in dezelfde provincie: Zwolle, Deventer en de dubbelstad Hengelo-Enschede. De gevarieerde industriële infrastructuur in het oostelijk deel van Twente pleitte voor Hengelo-Enschede, maar qua cultureel klimaat gooiden zowel Zwolle als de Hanzestad Deventer veel hogere ogen. Het feit dat zowel Deventer als Enschede over de mogelijkheid beschikten – en de bereidheid daartoe toonden – om de gronden die benodigd waren voor de bouw van een technische hogeschool ‘om niet’ aan het Rijk over te dragen, zette Zwolle op afstand, maar daarmee bleven er nog altijd twee aan elkaar gewaagde concurrenten over.
De Twentse lobby draaide overuren en liet een groot draagvlak zien onder de burgers en bedrijven. Zo bracht een groot aantal bedrijven en weldoeners spontaan een aanzienlijk bedrag binnen vijf dagen bijeen. Naast de lobby speelden nog twee factoren een belangrijke rol: een strategische blunder van de gemeente Deventer en uiteindelijk toch ook: landgoed Drienerlo. Een klein landgoed tussen Hengelo en Enschede, maar bijzonder fraai en historisch gezien uitzonderlijk belangrijk (lees meer over de geschiedenis van landgoed Drienerlo in de canon ‘Landgoed Drienerlo en de Boerderij’).
Landgoed Drienerlo vanuit de lucht (foto uit 1961)
Wat nou de uiteindelijke doorslag gaf voor de keuze voor Twente? Laten we ons baseren op de woorden van Minister van Onderwijs Jo Cals: ‘De overtuigingskracht, waarmede […] is gepleit voor de vestiging van een technische hogeschool op Drienerlo, alsmede de offervaardigheid, die daarbij door industriële en andere bedrijven is betoond, doet de ondergetekende verwachten, dat met betrekking tot de vestiging van een technische hogeschool in Twente krachtige steun mag worden verwacht van de autoriteiten en de bevolking in dit gebied.’
Op 1 december 1961 ging de Tweede Kamer op voorstel van Minister van Onderwijs Cals akkoord met de vestiging van een derde Technische Hogeschool te Enschede. Dit wordt beschouwd als de officiële stichtingsdatum en sindsdien wordt om die reden de Dies Natalis van de Universiteit Twente gevierd op de vrijdag voorafgaande aan 1 december. Alhoewel… Ook 1964, het jaar van de opening, wordt weleens als stichtingsdatum gezien waardoor er zowel in 1966 als 1969 het eerste lustrum werd gevierd.
Installatiecommissie voorbereiding derde technische hogeschool (april 1961)