Veel van de huidige internetomgevingen geven mogelijkheden om de omgeving actief te personaliseren. Sociale media bijvoorbeeld worden vaak ingericht tot een persoonlijke omgeving. En dat heeft volgens UT-onderzoeker Jan Bats gevolgen voor hoe we met elkaar omgaan in deze omgevingen. Op 1 maart promoveert Jan Bats aan de Universiteit Twente met zijn proefschrift over ons gedrag op internet. In dit proefschrift laat hij zien dat we in gepersonaliseerde internetomgevingen sneller en harder ons oordeel klaar hebben over anderen, contact met andere mensen anders ervaren en ons eigen belang meer laten gelden. Dit geeft een nieuwe verklaring voor hoe we op het internet met elkaar omgaan.
“Waarom gebeurt dat toch? Waarom hebben mensen op het internet sneller ruzie met elkaar en staan we op het internet veel sneller klaar met ons oordeel dan dat we op straat zouden doen?” Veel van de huidige wetenschappelijke verklaringen wijzen ernaar dat mensen zich anoniem voelen op het internet. Daarnaast zorgt het internet ervoor dat we de andere mensen waarmee we communiceren niet zien en zien we niet wat onze acties met de andere persoon doen. We gaan op het internet vaak mee met de groep en het is sowieso makkelijk schelden vanachter je computer als je niet bang hoeft te zijn voor een vechtpartij.
Doen alsof je ‘thuis’ bent op internet
Maar naast deze verklaringen kan er ook nog een andere verklaring een rol spelen. Op het internet voelt iedereen zich in zijn eigen omgeving. Veel sociale media kan worden ingericht naar onze persoonlijke wensen. We kunnen een privé foto als achtergrond uploaden, we kiezen zelf met wie we wel en met wie we niet willen praten. We kiezen hoe de omgeving eruit ziet, in welke taal, en welk lettertype. Net als in ons huis richten we sociale media en andere internetomgevingen in zoals we zelf willen. We maken er onze persoonlijk gecontroleerde omgeving van. Heeft dit invloed op welke keuzes we maken op het internet en hoe we op het internet met andere mensen omgaan? Immers, in onze thuisomgeving doen we vaak dingen net even anders dan wanneer we niet thuis zijn.
Theorie
“In mijn proefschrift vind ik middels dagboekonderzoek en drie experimenten bewijs voor deze thuisomgeving-theorie. Ik voeg daarmee een nieuwe theorie toe aan de al bestaande theorieën over ons gedrag op het internet. Wanneer we een internetomgeving als persoonlijker ervaren (zoals we vaak bij sociale media hebben) heeft dit invloed op hoe we met andere mensen omgaan in die omgeving.”
Experimenten
In mijn experimenten verdeelde ik deelnemers in twee groepen. De deelnemers in de ene groep dachten een online omgeving naar eigen wens in te kunnen richten terwijl de deelnemers in de andere groep dat niet konden. De deelnemers die dachten de online omgeving persoonlijk te hebben ingericht spraken sneller een negatief oordeel uit over anderen wanneer zij niet voldeden aan hun standaarden. Deze deelnemers lieten hun eigen belang meer meespelen bij hun keuzes dan deelnemers die de omgeving niet zelf konden inrichten. Aan de andere kant zorgden de persoonlijke ingerichte omgevingen er voor dat vrienden in deze omgevingen juist hartelijker werden benaderd. Concluderend, in gepersonaliseerde online omgevingen zijn we strenger voor andersdenkenden, vinden we dat we onszelf mogen bevoordelen, en zijn we aardiger voor vrienden.
