UTFaculteitenBMSNieuws"De samenleving in staat stellen om zich aan te passen aan de nieuwe realiteit is cruciaal"

"De samenleving in staat stellen om zich aan te passen aan de nieuwe realiteit is cruciaal"

De vraag óf we maatregelen moeten nemen tegen klimaatverandering staat eigenlijk niet meer ter discussie. Maar actie ondernemen om de impact te minimaliseren gaat verder dan het simpel introduceren van nieuwe oplossingen. De samenleving in staat stellen om zich aan te kunnen passen aan de nieuwe realiteit is cruciaal, gelet op de snelle veranderingen, stelt prof.dr. Tatiana Filatova, die vandaag haar oratie hield.

Grote urgentie

In het Davos Global Risks Report wordt het huidige decennium ook wel het ‘decennium van de veerkracht’ genoemd. In het rapport worden de vijf grootste risico’s wereldwijd geduid, en dit jaar is voor het eerst dat ze allemaal een connectie hebben met klimaatverandering. Filatova: “het onderstreept de urgentie van het probleem, op een wijze die nog niet eerder zo duidelijk zichtbaar werd in dergelijke analyses. Voorheen was de lijst een uitgebalanceerde mix van thema’s zoals de financiële crisis, epidemieën en digitale veiligheid.”

Aanpassen aan verandering

Onze samenleving heeft zich door de eeuwen heen steeds ontwikkeld door zich aan te passen aan veranderingen. Maar het tempo waarin de veranderingen nu plaatsvinden, is ongekend. Filatova: “Zeker met een verdere verstedelijking van onze planeet, wordt het steeds moeilijker werkende  en passende oplossingen te bedenken. We moeten meer investeren in de mogelijkheden van ons systeem om de druk van klimaatverandering te kunnen absorberen, door onze samenleving te laten leren, aanpassen en zichzelf herorganiseren om de belangrijkste functies in stand te houden.”

Filatova vraagt zich af of de huidige wijze van beleidsvorming voldoende is om op een goede manier om te gaan met klimaatverandering. “De grote vraag is: kan onze samenleving de opgave aan? En daarbij gaat het ook om de vraag of we echt bereid zijn die keuze te maken. In de sociale wetenschappen proberen we op allerlei wijzen inzicht te verkrijgen in het waarom van keuzes. We zetten vragenlijsten in of houden een experiment in een lab. Maar op de één of andere manier worden die lessen nog te weinig vertaald in beleid maken. We gebruiken nog steeds hele formele en rationele modellen, waarin te weinig aandacht is voor gedragsaspecten als bevooroordeelde risicopercepties of sociale risicoversterking. Ons ERC-gefinancierde team wil een betere plek voor aspecten van leeraanpassing en zelforganisatie in die processen bewerkstelligen. Om deze inzichten uit de sociale wetenschappen bruikbaar te maken in formele modellen, implementeren we computersimulaties die de complexiteit vastleggen van hoe mensen beslissingen nemen, zoals agent-based modelling.”

Flexibiliteit boven robuustheid

De noodzaak om computermodellering in de sociale wetenschappen in te zetten is cruciaal om te begrijpen hoe effecten van klimaatverandering verschillende maatschappelijke groepen beïnvloeden en om zich beter voor te bereiden. “Bij de aanpak van de crisis rond klimaatverandering is er altijd veel aandacht geweest voor fysieke infrastructuur en voor het robuuster maken van onze systemen door het minimaliseren van kansen. We bevinden ons in een paradigmaverschuiving: klimaatbestendige ontwikkeling vereist ook voortdurend leren, aanpassen en zelforganisatie. Onze samenleving is sterker wanneer we ook in staat zijn om flexibel te zijn wanneer zich ongewenste gebeurtenissen voordoen of wanneer een transformationele verandering in de beperking van of aanpassing aan de klimaatverandering nodig is.”

Filatova leidt het 4TU Strategic Research Program on Resilience, waarin 18 nieuwe Tenure Trackers en meer dan 40 ervaren academici van 13 faculteiten in Nederland zich verenigen bij het realiseren van deze paradigmaverschuiving. “Het vereist expertise uit alle disciplines – een wetenschappelijk team dat engineering koppelt aan sociale en milieuwetenschappen. Samenwerken met de vier Nederlandse technische universiteiten en praktijkpartners levert een unieke mogelijkheid op om methoden te ontwikkelen waar de samenleving echt van kan profiteren.”


L.P.W. van der Velde MSc (Laurens)
Woordvoerder College van Bestuur (CvB)