Wat zijn de effecten van Seleniumtekort op hartfalen? Is het mogelijk dat het toevoegen van Selenium aan een dieet hartfalen vermindert of voorkomt?
Na het afronden van zijn masteropleiding Biomedical Engineering aan de UT en zijn PhD binnen de afdeling Molecular Epidemiology van het Leiden University Medical Centre (LUMC) vond Nils Bömer in 2016 een baan bij het UMCG. Hij is tegenwoordig Assistant Professor en je vindt hem op de afdeling Experimentele Cardiologie.
In zowel 2020 als 2024 ontving ik een NWO beurs voor mijn onderzoek naar hartfalen, met name naar de schadelijke effecten van seleniumgebrek. Hartfalen, waarbij het hart moeite heeft om genoeg bloed rond te pompen, treft jaarlijks bijna 38.000 Nederlanders. Lage seleniumwaarden bij hartfalen worden in verband gebracht met een verminderde kwaliteit van leven en een groter risico op overlijden. Met mijn onderzoek wil ik de schadelijke effecten van een seleniumtekort begrijpen.
Goede voeding verlaagt het hartfalenpercentage
Grote boosdoeners voor hartfalen (en ook voor obesitas) zijn ultrabewerkte voedingsmiddelen. Deze producten zijn meestal rijk aan vet en suiker, maar missen essentiële vitamines en mineralen, zoals selenium. Selenium beschermt je cellen tegen beschadiging die ontstaan door oxidatieve stress, wat positief is voor het voorkomen van hartfalen.
Foto: Testen in het UMCG lab
Selenium komt voornamelijk voor in vis, gevogelte, vlees, noten en granen. De hoeveelheid selenium in deze voedingsmiddelen, hangt af van de hoeveelheid selenium in de grond. Gewassen nemen selenium direct op uit de bodem. Ook het seleniumgehalte in gras is belangrijk om voldoende selenium in vleesproducten te genereren. In Nederland is dit percentage relatief laag wat zou kunnen komen door de intensieve landbouw in ons land. In Finland hebben ze onderzocht wat mestverrijking met selenium doet voor voeding. Deze toepassing van meststoffen kan dus grote voordelen opleveren en wellicht levens redden.
Plaatje: Zelf gekweekt weefsel voor cellenonderzoek
Modelleren en experimenten uitvoeren om preventiestrategieën te ontwikkelen
Tijdens mijn onderzoek wil ik ook uitzoeken wat het effect van selenium is op hartweefsel en hoe goede preventiestrategieën kunnen worden ontwikkeld. Binnen mijn onderzoeksgroep modelleren we, met behulp van gekweekte hartspiercellen en stukjes fabriceert hartweefsel, wat supplementatie voor effecten oplevert. Deze modellen geven al veel antwoorden op onze vragen, maar omdat we de behandeling voor patiënten ontwikkelen moet we daarnaast ook verder testen wat de systemische effecten zijn, oftewel het samenspel tussen bloed en alle andere organen. Een mens kun je moeilijk vragen om op een dieet te gaan wat waarschijnlijk schadelijk voor hem is. Daarom worden in ons onderzoek Muizen op een selenium-arm dieet gezet. Zo kunnen we onderzoeken hoe organen op het selenium tekort reageren en wat het directe effect is op het hartweefsel binnen het lichaam. Ook kunnen we dit model gebruiken om te kijken of het aanvullen van het tekort positieve effecten heeft. Deze resultaten helpen ons bij het begrijpen van de observationele data die we van mensen hebben en het ontwerpen van toekomstige klinische studies op patienten. Door ons onderzoek leveren we het bewijs om goede richtlijnen op te kunnen stellen (door de overheid) voor toediening van supplementen en of dat patiënten met deze medicatie een beter leven kunnen leiden zonder hierbij in het ziekenhuis te belanden.
Aanpassing van de kwalificatie van de voedingsreferentiewaarden voor selenium
De Gezondheidsraad adviseert over voedingsnormen in Nederland. Zij beoordelen onder meer of de normen – die wetenschappelijk onderbouwd zijn - in de praktijk relevant zijn voor de voedingsvoorlichting en monitoring. Ons onderzoek heeft de Raad overtuigd van het belang dat er meer inzicht moet komen in de seleniuminname en dat er meer onderzoek moet worden gedaan naar de inname van selenium in relatie tot een optimale gezondheid van ons allemaal.
