Vanuit het Nationaal Groeifonds, een lange-termijn investeringsprogramma, steekt de overheid de komende jaren miljarden in research and development. De selectiecommissie onder leiding van Jeroen Dijsselbloem maakte op 9 april bekend welke programma’s zijn toegekend, voor een bedrag van in totaal 1,35 miljard. De Universiteit Twente is betrokken bij drie van de vijf, op het gebied van quantumtechnologie, artificial intelligence en groene waterstof.
De grootste bijdrage uit het Groeifonds gaat naar Quantum Delta NL, een samenwerkingsproject waarin de UT ook participeert. De volledige aanvraag, van 615 miljoen euro, is gehonoreerd. Quantumcomputers gaan, naar verwachting, de huidige supercomputers overtreffen in rekenkracht en mogelijkheden. Zij gebruiken niet alleen de toestanden ‘1’ en ‘0’ om te rekenen, maar kunnen tegelijkertijd meer toestanden aannemen zodat ze heel veel alternatieven ‘in één klap’ kunnen doorrekenen. Dit is niet langer alleen maar theorie: al enkele malen is ‘quantum supremacy’ aangetoond voor complexe rekenproblemen. Quantumtechnologie kan ook leiden tot veiliger netwerken en nieuwe generaties sensoren.
Het Centre for Quantum Nanotechnology Twente (QUANT), onderdeel van het MESA+ Instituut van de UT, onderzoekt verschillende bouwstenen van quantumcomputers. Dat kan gaan om het verbeteren van de stabiliteit van quantum bits (qubits) gemaakt van silicium, maar ook om een andere benadering: een quantumprocessor die werkt met licht. Spinoff bedrijf QuiX brengt sinds kort zo’n fotonische processor op de markt.
OOK IMPULS voor NanoLabNL
Voor Guus Rijnders, wetenschappelijk directeur van het MESA+ Instituut is het “prachtig nieuws”: “Dit betekent een enorme boost voor het ecosysteem voor quantum en nanotechnologie in Nederland en rondom de UT. Centraal staan ontwikkelingen en innovaties in computing, internet en sensing. Quantum Delta NL betekent ook een investering van maar liefst 150 miljoen in de NanoLabNL infrastructuur: voor de doorontwikkeling van quantum en nano is het essentieel om onze laboratoria te versterken. En het programma voorziet ook nog eens in een versterking van het MKB, via NanoNextNL.”
Kunstmatige intelligentie
Voor AiNed, het nieuwe investeringsprogramma in kunstmatige intelligentie, komt 276 miljoen euro beschikbaar. Kunstmatige intelligentie is in te zetten in de gezondheidszorg, voor betere diagnostiek, maar ook in smart industry, de voedingsindustrie en energie. AiNed is bedoeld voor onderzoek naar de nieuwe technologie en voor het aantrekken van meer talent. Technologie-ontwikkeling vindt plaats op een mensgerichte manier: kun je de keuzen die een kunstmatig-lerend netwerk maakt, ook verantwoorden? Maarten van Steen, wetenschappelijk directeur van het Digital Society Institute van de UT, is verheugd met de grote bijdrage vanuit het Groeifonds: “Als UT hebben we een sterke positie, niet alleen in de inbedding van AI in hardware – nieuwe chips, sensoren en robots -, maar ook in de integratie van AI in mens en maatschappij. Echt 'high tech human touch' dus. De toekenning biedt ons de kans om de samenwerking verder uit te bouwen.”
De Universiteit Twente zit in AiNed via de recent opgerichte ‘AI Hub Oost’, samen met onder meer Saxion en een aantal bedrijven zoals Nedap, Thales, NXP en Demcon.
Groenvermogen - Opschalen van waterstof en groene elektronen in industrie
Het project Groenvermogen van de Nederlandse economie, krijgt 338 miljoen euro voor een ecosysteem gebaseerd op groene waterstof. De honorering bestaat uit een voorwaardelijke toekenning van 73 miljoen euro en een reservering van 265 miljoen euro. Dit programma wil groene waterstof – waterstof die is geproduceerd met behulp van duurzame stroom uit zon en wind - in de chemie, transport, en zware industrie versneld mogelijk maken door innovatie en kostenreductie.
Dit fonds biedt uitstekende mogelijkheden voor de UT om haar ambities waar te maken op het gebied van energieonderzoek, die zijn gesteld door het Centre for Energy Innovation en verschillende chemie-onderzoeksgroepen. Hieronder valt bijvoorbeeld de ontwikkeling van elektrolyse-apparatuur, en het verduurzamen van de chemische proces industrie.
20 miljard
Dit is de eerste ronde van toekenningen in het Nationaal Groeifonds. In totaal is er, tot 2026, 20 miljard euro beschikbaar. In de eerste ronde is 4 miljard toegekend, behalve voor R&D was er ook geld voor infrastructuur en kennisontwikkeling. Bij de genoemde projecten bestaat het geldbedrag uit een toekenning, een voorwaardelijke toekenning en een reservering.
