UTFaculteitenTNWNieuwsPerspectief op effectievere behandeling alvleesklierkanker

Perspectief op effectievere behandeling alvleesklierkanker UT ontwikkelt combinatie van middelen

Bij de behandeling van alvleesklierkanker speelt het probleem dat de tumor een soort ‘verdedigingswal’ om zich heen heeft waardoor chemotherapie de tumor niet kan bereiken. Onderzoekers van de Universiteit Twente (TechMed Centre) hebben ontdekt welk bestanddeel van deze verdedigingswal het best aangevallen kan worden. Het blijkt te gaan om het eiwit ITGA5, waarvoor de onderzoekers een nieuw type peptide hebben gevonden om het aan te vallen. Cytostatica krijgen, na toediening van dit peptide, wél toegang en zijn in staat de tumor tot een minimum omvang te reduceren en bijvoorbeeld operabel te maken. De onderzoekers publiceren hun resultaten in Science Advances van 4 september. Zij verwachten dat de combinatie van medicijnen over vier tot vijf jaar voor patiënten beschikbaar komt.

Alvleesklierkanker heeft de slechtste overlevingscijfers van alle kankersoorten. Na de - vaak late - diagnose overlijden de meeste patiënten al binnen enkele maanden. De tumor operatief verwijderen is in veel gevallen niet mogelijk vanwege het risico op schade aan omliggende organen, en chemotherapie is vaak weinig effectief omdat het cytostaticum niet door een omliggende matrix heen komt, rondom de tumor. Dit ‘desmoplastisch stroma’, een soort vezelachtig netwerk, kan zelfs veel meer ruimte gaan innemen dan de tumoren zelf.

ITGA5

Is het mogelijk om dat stroma te reduceren, zwakke punten te vinden in de verdedigingswal, was dus de vraag van prof Jai Prakash en zijn collega’s. Na veel vergelijkend onderzoek bleek de sleutel te liggen in het eiwit ITGA5, integrin alpha-5. Vergelijking van het tumorweefsel van zo’n 140 patiënten, bracht een duidelijk verband aan het licht tussen de overlevingskansen bij alvleesklierkanker en de aanwezigheid van ITGA5. Uitgebreide biologische experimenten toonden vervolgens aan dat het aanvallen van ITGA5 het stroma reduceert en daarmee de toegang tot de tumor verbetert. Vraag was vervolgens, of er een medicament te vinden was waarmee ITGA5 is aan te vallen.

Reductie tumor

Na een uitvoerige vergelijking in het lab, ontdekten de onderzoekers een korte eiwitsequentie van zeven aminozuren die zich in een groot eiwit in ons eigen lichaam bevindt. Dit grote eiwit, van meer dan 1000 aminozuren, heet fibronectine. De korte sequentie heet AV3 en kwam als beste kandidaat uit de bus om ITGA5 te blokkeren. Eerste tests met de 3D ingekapselde tumorcellen in een petrischaaltje, wees al uit dat AV3, samen met het cytostaticum, de tumor drastisch kon reduceren, met zeker 80 procent. Dat is ook bevestigd toen een menselijke tumor met stroma in een muis is geplaatst. Zo’n drastische verkleining van de tumor kan de weg al openen naar een operatie. Prakash acht het zeker mogelijk dat, bij hogere doses cytostatica, de tumor helemaal is te verwijderen.

Vier tot vijf jaar

Vervolgonderzoek moet eerst uitwijzen hoe mensen reageren op het peptide, vervolgens op de combinatie van stoffen. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen gevonden voor toxische effecten van het peptide. Na een goedkeuringstraject is het dan mogelijk om combinaties aan te bieden van het peptide en het cytostaticum. Prakash heeft AV3 gepatenteerd en inmiddels een onderneming, ScarTech Therapeutics, opgericht om het nieuwe medicijn gereed te maken voor de kliniek. Hiervoor heeft hij ook een vroege-fase investering ontvangen van de Europese Commissie. Als verdere financiering mogelijk blijkt, kunnen eerste tests op menselijke proefpersonen al snel plaatsvinden, verwacht hij. Het peptide in 2020 of 2021, en de combinatie van peptide en cytostatica al in 2023 of 2024.

Prof.dr. Jai Prakash leidt de sectie Targeted Therapeutics die deel uitmaakt van de groep Biomaterials, Science and Technology. De groep maakt deel uit van het Technical Medical Centre (TechMed Centre) van de Universiteit Twente.

Het paper ‘ITGA5 inhibition in pancreatic stellate cells attenuates demoplasia and potentiates efficacy of chemotherapy in pancreatic cancer’ door Praneeth Kuninty, Ruchi Bansal, Susanna de Geus, Deby Mardhian, Jonas Schnittert, Joop van Baarlen, Gert Storm, Maarten Bijlsma, Hanneke van Laarhoven, Josbert Metselaar, Peter Kuppen, Alexander Vahrmeijer, Arne Östman, Cornels Sier en Jai Prakash verschijnt in Science Advances op 4 september.

ir. W.R. van der Veen (Wiebe)
Persvoorlichter (aanwezig ma-vr)
+31 53 489 4244 | +31 6 12185692
 w.r.vanderveen@utwente.nl
Gebouw: Spiegel Tuin