Slimme fietstechnologie die ouderen helpt de juiste keuzes in het verkeer te maken. Het lijkt verre toekomstmuziek, maar dankzij het werk van UT-promovenda Carola Engbers is het een stuk dichterbij.
De laatste jaren neemt het aantal fietsongelukken toe. 65-plussers hebben drie keer zoveel kans op een ongeluk tijdens het fietsen als jongere mensen. Die kans kan misschien worden verkleind. UT-promovenda Carola Engbers heeft in haar proefschrift gekeken of technologie oudere fietsers kan ondersteunen in veilig en comfortabel fietsen.
Met nieuwe technologieën en onderzoek van Roessingh Research and Development, Indes (een product innovatie bedrijf), de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) kunnen fietsers eerder gewaarschuwd worden voor achteropkomend verkeer en kunnen de fietsers met speciale lichten hun snelheid en richting aangeven.
Interactie leidt tot ongeval
Een enkelzijdig ongeluk, bijvoorbeeld een botsing met een paaltje, gebeurt bijna nooit uit het niets. “Er gaat vaak een interactie met een andere verkeersdeelnemer aan vooraf”, vertelt Engbers. “Iemand schrikt bijvoorbeeld van iemand anders en belandt daardoor in de berm.” Hoe technologie de interactie tussen oudere fietsers en andere weggebruikers kan verbeteren is één van de drie onderdelen uit haar proefschrift. Daarnaast keek ze naar de behoefte van ouderen aan technologie en kenmerken van oudere fietsers die een valongeluk hebben meegemaakt.
Fiets loopt achter op auto
Een auto zonder remlichten of richtingaanwijzers kunnen we ons nu niet meer voorstellen. “Veel van de technologieën voor auto’s zijn nooit getest voor de fiets, dus hebben wij gekeken waar behoefte aan was en wat fietsers fijn vonden”, vertelt Engbers, “ook zijn effecten op mentale werklast en fietsgedrag onderzocht.”
Lichtsignaal of trilfunctie
In haar onderzoek fietsten 21 ouderen die nog regelmatig fietsen op een soort hometrainer voor een scherm. Aan het stuur waren ledlampjes en handvaten met een trilfunctie bevestigd. De lampjes kleurden groen als er geen achteropkomend verkeer was en rood als er wel achteropkomend verkeer was. De handvaten trilden alleen bij achteropkomend verkeer. Hieruit bleek dat mensen de voorkeur hadden voor trillingen als waarschuwing. Dit signaal komt alleen als het nodig is, waardoor de fietser zijn aandacht bij het verkeer kan houden.
Verder onderzoek nodig
Een kant en klaar veiligheidssysteem voor op de fiets is er nog niet. Daarvoor is nog meer onderzoek nodig. “We hebben in eerste instantie gekeken of er potentie was voor technologische hulpmiddelen op de fiets en wat de effecten er van waren op gedrag, afstand tot de berm of tegenligger en mentale werklast”, aldus Engbers. Die potentie is er, maar er moet meer getest worden voordat de technologie in de winkel te vinden is.
Promotie bij Roessingh Research and Development
Engbers voerde haar promotieonderzoek uit bij Roessingh Research and Development (RRD). “RRD heeft een hele unieke sfeer en ik kreeg veel vrijheid om mijzelf te ontwikkelen.” Ze heeft bij RRD kunnen werken aan een maatschappelijk relevant onderwerp waardoor ze continue met de doelgroep in gesprek kon. Zo leerde ze andere weggebruikers begrijpen. “Zelf ben ik wielrenner. In mijn gesprekken merkte ik dat ouderen vaak boos werden op sportfietsers die niet waarschuwen voor het inhalen,” vertelt ze, “mede daarom heb ik nu een fietsbel.”
Meer informatie
Carola Engbers voerde haar onderzoek uit bij de vakgroep Biomechanical Engineering (faculteit ET) en haar begeleiders waren prof. dr. Hans Rietman van de Universiteit Twente en prof. dr. Dick de Waard van de Rijksuniversiteit Groningen. De openbare verdediging van haar proefschrift getiteld “Keep Cycling How Technology can Support Safe and Comfortable Cycling for Older Adults” vindt plaats op vrijdag 27 september 2019.
