TUMULT

DE tumult

Weet je nog? Het overmaken van geld door middel van postgirobiljetten? Waar we nu onze telefoons erbij pakken om met een paar ‘tikkies’ een bedrag over te maken, werd dit vroeger handmatig gedaan met papieren biljetten. Althans, tot de Technische Hogeschool Twente de ‘Technische Universiteit Multiprocessoren’, de TUMULT, ontwikkelde.

 

De TUMULT, “een kind van de jaren tachtig” zoals de Volkskrant in 2014 schreef, verwierf een heldenstatus. De toepassing was nieuw voor die tijd, vertelt UT-onderzoeker Hans Scholten ons, die destijds betrokken was bij de ontwikkeling en het bouwen van verschillende versies van de TUMULT. “Een multiprocessor met een volkomen nieuwe manier van communicatie tussen de processoren.”

Het begon allemaal met de vraag vanuit de PTT aan de Twentse vakgroep Systeem Programmeren en Architectuur (SPA) om mee te helpen aan het automatiseren van de verwerking van biljetten. Een samenwerking kwam tot stand gebaseerd op een idee dat op één A4-tje zou passen. Onder leiding van hoogleraar Pierre Jansen ontwikkelde de vakgroep, in samenwerking met het Dr Neher-Lab (toenmalig onderzoeksinstituut van de PTT) en bedrijf Océ, in 1988 een computer die de menselijke krabbels op de girokaarten kon lezen: de TUMULT 16 (met 16 processoren). “Pierre Jansen was degene die zorgde dat alles bij elkaar kwam en mensen van de groep bij elkaar bracht om dit te doen”, vertelt Hans. “Uiteindelijk werkten we met een grote groep aan dit project, in de hoogtijdagen met wel vijftien mensen”.

De TUMULT legde cijfers op het biljet vast door deze op een lopende band te flitsen, te digitaliseren, en te vergelijken met wel zeshonderd kenmerken. Eigenlijk ging het hierbij niet om één computer, maar meerdere computers die samen taken uitvoerden die niet (of niet snel genoeg) door één enkele computer gedaan kon worden. De computers bevatten hierbij geheugenkaarten van 4, 8 en 16 megabytes. Indrukwekkend was de snelheid waarmee deze met elkaar communiceerden: het netwerk kon wel 20 megabyte per seconde verwerken! De eerste versie van de TUMULT kon dan ook vijf formulieren per seconde aan.  

Zowel nationaal als internationaal waren banken erg geïnteresseerd in de multiprocessorcomputer, maar tijd en mankracht ontbrak om de innovatie in de markt te zetten. “Wetenschappelijk en technisch was het goed en was er belangstelling. Over de hele wereld hebben we veel conferenties bezocht en presentaties gegeven om erover te vertellen, bijvoorbeeld in Amerika, China en Japan.” Uiteindelijk werd de ‘Transputer’ de commerciële versie, gebaseerd op de software van en de ervaring met de TUMULT.

Ook kinderen worden groot en het “kind van de jaren tachtig” kreeg zelf nazaten, want nog steeds zijn de prestaties van de multiprocessor in de hedendaagse Twentse technologische ontwikkelingen te vinden. De principes van het systeem kunnen herkend worden in flexibele netwerken, systems on chips en real time computingchip-systemen. De computerkast heeft dan ook een eervolle plek gekregen in gebouw de Zilverling bij de vakgroep die destijds aan de wieg stond van deze indrukwekkende ontwikkeling. Scholten: “We hebben er nog steeds warme gevoelens bij over, denk ik. Velen in de vakgroep hebben er toch aan meegewerkt. De groep was hecht, waardoor het niet alleen om werk ging. Naast het werken aan het apparaat, gingen we bijvoorbeeld ook met de hele groep een weekend klimmen in Duitsland. Het was een hechte groep. ”

De canon is altijd in ontwikkeling en staat open voor debat en discussie. Mis jij een gebeurtenis, kenmerk of markant persoon in de canon?

Voeg dan jouw eigen verhaal toe!