HomeOnderzoekWetenschappelijke thema'sEngineering for a resilient worldLanddegradatie: een wijdverbreid maar herstelbaar probleem
Foto: Wieteke Willemen

Landdegradatie: een wijdverbreid maar herstelbaar probleem

Landdegradatie - het verlies van capaciteit van het land om het leven van mens en natuur op aarde te ondersteunen - behoort tot de grote uitdagingen van deze tijd. Aan het degradatieproces lijkt momenteel geen einde te komen: er wordt weinig gedaan om de ontwikkeling af te remmen of volledig te stoppen. Een team van twintig wetenschappers van over de hele wereld, onder leiding van Universiteit Twente-onderzoeker Wieteke Willemen, ontwikkelde een strategie om het degradatieproces een halt toe te roepen. In de meest recente editie van Nature Sustainability zijn hun bevindingen opgenomen.

Urgentie

Doordat we meer consumeren en door de groei van de wereldbevolking staat er een enorme druk op ons land. Om aan de vraag te voldoen neemt ,op  vaak niet-duurzame wijze, land voor landbouw, bosbouw, mijnbouw en infrastructuur toe. Ecosystemen raken hierdoor ontregeld en biodiversiteit neemt af: daarmee wordt klimaatverandering versterkt, staat voedsel- en waterveiligheid onder druk, en wordt de kans op natuurrampen en gezondheidsproblematiek groter en groter. Ten minste twee-vijfde deel van de wereldbevolking ervaart negatieve effecten van landdegradatie en ook de economische gevolgen worden steeds meer zichtbaar.

De impact van landdegradatie neemt steeds verder toe. Maar er zijn wel degelijk mogelijkheden om in te grijpen zoals het in 2018 gepubliceerde rapport van de Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES) laat zien: er zijn wereldwijd vele voorbeelden van hoe gecoördineerde beleidsmaatregelen en samenwerking tussen belanghebbenden kan leiden tot het remmen of zelfs omkeren van  landdegradatie. Maar deze oplossingen worden nog niet op grote schaal toegepast. Twintig wetenschappers hebben nu hun kennis gebundeld om de grootste obstakels in het realiseren van oplossingen weg te nemen.

Vijf obstakels

“We kunnen deze obstakels ruwweg onderverdelen in vijf fundamentele redenen die verklaren waarom het probleem nog geen wereldwijde aandacht heeft, zoals bijvoorbeeld klimaatverandering”, aldus Willemen, die als universitair hoofddocent is verbonden aan de ITC Faculty of Geo-information Science and Earth Observation van de Universiteit Twente. “Veel mensen zien en voelen niet direct de effecten van landdegradatie: het probleem wordt maar weinig erkend, het is lastig inzichtelijk en meetbaar te maken en de oorzaken zijn complex en divers.”

In de praktijk staan zowel consumenten als beleidsmakers relatief ver van het land dat zij gebruiken, en door de veelheid aan oorzaken wordt het een probleem dat vrij gemakkelijk kan worden afgedaan.Er is ook geen gevoel van urgentie voor mensen die landdegradatie gewoonweg als een onoverkomelijk neveneffect van menselijke ontwikkeling beschouwen. Daar komt bij dat een aantal landen waar het probleem wel direct zichtbaar is, onvoldoende capaciteit en kennis in huis heeft om het probleem succesvol op te lossen: ze missen mogelijkheden om wetgeving of beleidsmaatregelen door te voeren en te handhaven. 

Ook zijn er geen standaardiseerde metingen van landdegradatie die helpen in het sturen van beleid. Rond klimaatverandering blijkt de duidelijk gedefinieerde doelstelling om de temperatuur stijging tot 1,5 tot 2 graden Celsius te beperken helpt om partijen op één lijn te krijgen.

Tien oplossingen om landdegradatie tegen te gaan

Aan de hand van de vijf fundamentele redenen ontwikkelden de wetenschappers tien oplossingsrichtingen die concreet kunnen bijdragen aan het stoppen van landdegradatie. De oplossingen hebben een universeel karakter om de onderliggende problemen in verschillende situaties weg te kunnen nemen. De onderzoekers laten zien hoe je landdegradatie goed kan meten, zowel in de mate waarin het zich voor doet als de kosten en opbrengsten die daarmee samenhangen. Ze helpen in het formuleren van concrete beleidsdoelstellingen, en goed gebruik te maken van  juridische instrumenten - maar maken ook inzichtelijk hoe we op een vernieuwende manier kunnen kijken naar de relatie tussen de mens en haar omgeving.

“Het mag duidelijk zijn dat succes alleen te behalen is als publieke en private partijen, wetenschappers en burgers hier allemaal een rol in gaan spelen”, aldus Willemen. De strategie laat niet alleen zien welke maatregelen succesvol kunnen zijn, maar worden ook expliciet gekoppeld aan belanghebbenden die daarin het voortouw hebben. “We zien graag dat deze strategie beleidsmakers motiveert bij de aankomende wereldwijde Biodiversity Conference van de Verenigde Naties, helpt in het vrijmaken van onderzoeksgelden, consumenteninitiatieven activeert, en strategische samenwerking tussen al die belanghebbenden faciliteert.” Landdegradatie is een wijdverbreid, maar herstelbaar probleem.

prof.dr.ir. L.L.J.M. Willemen (Wieteke)
Hoogleraar
Volledige details van de publicatie

How to halt the global decline of lands

Authors: Louise Willemen, Nichole N. Barger, Ben ten Brink, Matthew Cantele, Barend F.N. Erasmus, Judith L. Fisher, Toby Gardner, Timothy G. Holland, Florent Kohler, Janne S. Kotiaho, Graham P. von Maltitz, Grace Nangendo, Ram Pandit, John A. Parrotta, Matthew D. Potts, Stephen D. Prince, Mahesh Sankaran, Anastasia Brainich, Luca Montanarella and Robert Scholes

Journal: Nature Sustainability

DOI: 10.1038/s41893-020-0477-x

L.P.W. van der Velde MSc (Laurens)
Woordvoerder College van Bestuur (CvB)