Simplificeren processen ziekenhuizen kan zorg verbeteren Inloop- in plaats van afspraaksysteem radiologie leidt tot tevredener patiënten en medewerkers

Door modellen uit de bedrijfskunde in het ziekenhuis toe te passen kan je radiologieprocessen in het ziekenhuis verbeteren. Dat komt naar voren uit onderzoek van Jasper van Sambeek die op 4 mei aan de Universiteit Twente promoveert. Van Sambeek liet bijvoorbeeld zien dat je met een inloop-, in plaats van een afspraaksysteem, voor CT-scans patiënten veel sneller kan helpen terwijl de bezettingsgraad gelijk blijft of mogelijk zelfs stijgt. 

Ook al zijn ziekenhuizen volgens Van Sambeek de meest complexe organisaties die er zijn, en kun je ze niet zomaar vergelijken met ‘normale bedrijven’, toch zijn er grote kansen om er met bedrijfskundige modellen – mits goed toegepast – de patiëntenlogistiek te verbeteren. In zijn promotieonderzoek onderzocht hij methodes om de processen te optimaliseren en tegelijkertijd de service naar patiënten te verbeteren. Hierbij richtte hij zich op radiologieafdelingen, aangezien steeds meer patiënten hiervan gebruik maken, patiënten er regelmatig langer dan gewenst moeten wachten en het van belang is om de apparatuur – gezien de hoge kosten – zo efficiënt mogelijk te benutten. Van Sambeek deed literatuuronderzoek, voerde diverse casestudies uit en werkte met computersimulaties. In zijn onderzoek keek hij naar het perspectief van alle betrokkenen: het management van de ziekenhuizen, de zorgprofessionals en de patiënten. 

Variatie verminderen

Algemene conclusie uit het onderzoek van Van Sambeek is dat je processen in de zorg vaak kunt verbeteren door de variatie te verminderen. Een voorbeeld hiervan is een case waar Van Sambeek voor het AMC aan werkte. Hierbij simuleerde hij een nieuwe planningsstrategie om de toegangstijden (de periode die het duurt voordat een patiënt geholpen kan worden) voor de MRI-faciliteiten te verminderen. Er is daar, vanuit de verwachting dat dit efficiënter is, een groot aantal verschillende patiëntengroepen gedefinieerd die binnen de planning verschillend worden behandeld. Uit de simulatie blijkt dat je door dit aantal sterk terug te brengen, de toegangstijd tot 93% procent terug kan dringen. Na invoering van deze strategie in het AMC is de toegangstijd ook daadwerkelijk teruggebracht: van meerdere weken naar enkele dagen. 

Geen afspraken

Een andere methode om toegangstijden te verkorten, is patiënten op de radiologieafdeling helpen zonder dat ze hiervoor een afspraak moeten maken. In de praktijk kiezen ziekenhuizen doorgaans voor een afspraaksysteem, vanuit de veronderstelling dat het beter werkt om de instroom van patiënten te spreiden. Nadeel is echter dat patiënten vaker het ziekenhuis moeten bezoeken en het langer duurt voor je een diagnose kan stellen. In de praktijk moet een patiënt doorgaans één of meerdere weken wachten voordat hij gescand kan worden. Van Sambeek: “Dat kan vaak terug naar nul.”

Uit een praktijkonderzoek bij het Rijnstate Ziekenhuis blijkt onder meer dat als je patiënten zonder afspraak met een CT-scan helpt, ze in de praktijk weliswaar een paar minuten langer in de wachtkamer zitten, maar dat ze tevredener zijn. De reden hiervoor is dat ze minder vaak naar het ziekenhuis hoeven en dat de scan veel eerder wordt uitgevoerd, waardoor de patiënt ook eerder duidelijkheid heeft. Uit het onderzoek komt naar voren dat het systeem in ieder geval niet ten koste gaat van de efficiëntie: de bezettingsgraad van de faciliteiten lijkt zelfs hoger te zijn. Ook medewerkers zijn, ondanks mogelijke hectiek op piekmomenten, tevredener met dit systeem, omdat ze de patiënt beter kunnen helpen. 

Promotie

Jasper van Sambeek voerde zijn promotieonderzoek uit binnen de vakgroep Technology Management and Supply. Hij werd hierbij begeleid door prof. dr. ir. Koos Krabbendam en prof. dr. ir. Erwin Hans. Op 4 mei vindt om 16.30 uur de openbare verdediging van het proefschrift plaats in de Prof.dr. G. Berkhoff-zaal van gebouw de Waaier op de campus van de Universiteit Twente. Momenteel is Van Sambeek werkzaam als directeur bij Sleutelnet, een samenwerkingsverband van zorgpartijen in de regio Zuid-Holland Noord op het gebied van zorgcommunicatie.