Leentje Volker pleit voor een human touch in de bouw
Een verandering van denken en doen: het is volgens hoogleraar Leentje Volker nodig om de Nederlandse bouw toekomstbestendig te maken. Sinds 2019 bekleedt ze de leerstoel Integrated Project Delivery aan de UT. De boodschap van haar oratie, getiteld ‘Just a little of that human touch’, past naadloos bij het adagium van de UT: high tech, human touch. Ook in het werk van Volker gaat het om de interactie tussen mens en techniek. Want, zo stelt ze: bouwen is mensenwerk.
Volkers leerstoel Integrated Project Delivery valt binnen de vakgroep Construction Management & Engineering op de UT. Het onderzoek en onderwijs binnen deze vakgroep is gericht op de bevordering van integratie en innovatie in het bouwproces. Volker richt zich in het bijzonder op infrastructuurprojecten, zoals de aanleg en het onderhoud van sporen, wegen en waterwerken. Innovatie en integratie zijn volgens Volker van groot belang in deze sector, want er liggen grote uitdagingen in het verschiet.
‘Vlak na de Tweede Wereldoorlog is er ontzettend veel gebouwd in Europa, zeker op het gebied van infrastructuur. De technische levensduur van deze projecten nadert zijn einde. We moeten daarom veel gaan vervangen en renoveren. Deze bouwslag moeten we zien te combineren met andere uitdagingen en ambities zoals het stikstofdossier, PFAS, CO2-reductie en de ambitie voor een circulaire economie.’
De kennis over een geïntegreerd bouwproces, het vakgebied van Volker, draagt volgens haar bij aan een mogelijke oplossing. Nu is bijna ieder nieuw bouwproject een onnodige herhaling van eerdere zetten, stelt de hoogleraar. ‘Neem het voorbeeld van een nieuw te bouwen brug. Bij de bouw van zo’n brug is voor ieder deel van het proces een aparte partij verantwoordelijk, zoals de ingenieur, de aannemer, het schildersbedrijf, enzovoorts. Zo raakt een bouwproces enorm gefragmenteerd. Bovendien zijn de partijen na het project niet meer betrokken bij het verdere onderhoud van de brug.’
‘Ik pleit daarom voor een combinatie van verticale en horizontale integratie, waarbij verschillende partijen binnen een ecosysteem pakweg tien gelijksoortige bruggen bouwen of herstellen. Ze bundelen hun krachten bij een groter aantal vergelijkbare projecten. Dit ecosysteem, of deze gemeenschap, blijft verantwoordelijk voor het up-to-date houden van de brug. Het is feitelijk een herdefiniëring van rollen en verantwoordelijkheden in de bouwketen.’
‘Om dit te realiseren moeten we toe naar het ‘dienstendenken’. We moeten ons afvragen waarom we een brug bouwen. Welke dienst leveren we aan de gebruikers van de brug? Dat wordt in het gefragmenteerde bouwproces namelijk vaak uit het oog verloren. Welk maatschappelijk doel dient het bouwproject eigenlijk? In het geval van een brug is de dienst zoveel mogelijk voertuigen en passagiers een veilige overtocht van A naar B bieden. Bij een geïntegreerd bouwproces worden alle partijen in de keten gezamenlijk verantwoordelijk voor het leveren van deze dienst.’
Onderzoek en onderwijs
In de huidige bouwwereld zijn partijen vaak ‘klaar’ nadat ze hun deel van de bouwketen succesvol hebben geleverd, stelt Volker. Ze perfectioneren hun kleine onderdeeltje in de keten, zonder verantwoordelijkheid te nemen voor het grote geheel en de levensfasen die daarna komen. ‘Er is daarom ook weinig aandacht voor onderzoek en de uitwisseling van kennis in de bouwwereld. Het is totaal niet te vergelijken met bijvoorbeeld de farmaceutische industrie, waar vele miljarden in onderzoek en ontwikkeling worden gestoken.’
‘In de bouwsector ligt de aandacht op het ‘doen’. Liefst zo snel mogelijk. Het is een no-nonsense wereld waar de schop lekker snel de grond ingaat. Maar juist daarom worden er vrijwel altijd veel risico’s genomen en hoor je vaak over (te) hoge kosten. Om de uitdagingen in de huidige bouw het hoofd te bieden, moeten we beter nadenken over wat we willen en hoe we dat deze keer gaan doen. Kan het op dezelfde manier of is het eigenlijk verstandiger om het op een andere manier te doen? We moeten écht meer leren van eerdere bouwprojecten. Nu gaat er door de fragmentatie nog te veel kennis verloren.’
Volgens Volker moeten de partijen in de bouw op grote schaal de samenwerking opzoeken in ‘op waarde gebaseerde ecosystemen’. Alleen dan kunnen de geïntegreerde infrastructuurdiensten worden geleverd. ‘Binnen het ecosysteem biedt iedere partij aan waar ze goed in zijn. Dit zorgt voor een veelvoud aan verschillende waarden. Om deze waarden voor de lange termijn op elkaar af te stemmen, en zo de partijen te verbinden, is menselijk contact van belang; de human touch. Zorg in het bouwproces voor begrip tussen de verschillende partijen. Alleen dan is samenwerking mogelijk en is er een gedeelde verantwoordelijkheid. Want, zoals gezegd: ook bouwen is mensenwerk.’
Over Leentje Volker
Leentje Volker (Arnhem, 1978) groeide op in Wageningen en studeerde Techniek en Maatschappij aan de afdeling Technische Bedrijfskunde & Innovatiewetenschappen aan de Technische Universiteit Eindhoven. In 2003 ging ze aan de slag als onderzoeker en projectmanager bij het Center for People and Building (CFPB) in Delft. In 2005 trad Volker toe tot de groep Design and Construction Management van de afdeling Management in the Built Environment aan de Universiteit Delft, waar ze begon met haar promotieonderzoek naar besluitvormingsprocessen bij Europese aanbestedingen voor architectuurprojecten. Volker vervolgde haar carrière in 2011 als postdoctoraal onderzoeker in Infrastructure Asset Management aan de Faculteit Techniek, Bestuur en Management van de TU Delft en werd in 2016 Universitair Hoofddocent Publiek Opdrachtgeverschap bij de Faculteit Bouwkunde aan dezelfde universiteit. Sinds 2019 werkt ze bij de UT als hoogleraar Integrated Project Delivery bij de vakgroep Construction Management & Engineering van de afdeling Civiele Techniek. Bij de UT geeft ze les aan BSc- en MSc-studenten over aanbesteden, contracteren en aanbesteden, het creëren en beschermen van publieke waarden in projectmatige organisaties en het beheersen van complexe infrastructuurprojecten en -processen. Ze begeleidt ook graag promovendi bij hun proefschrift.
Persfoto's
Deze persfoto's kunnen zonder copyright restricties worden gebruikt.