DE RISICOLEIDER VOOR DE NABIJE TOEKOMST: Tip 4 t/m 6 met bonus
Onzekerheid is de enige nieuwe zekerheid voor veel organisaties. Kijk maar eens goed om je heen: razendsnelle technologische ontwikkelingen vinden plaats in een sterk veranderende sociaal-maatschappelijke context. We kunnen dit samenvatten als de VUCA-wereld, met als trefwoorden Volatiel, Uncertain, Complex en Ambigu. Grote maatschappelijke vraagstukken zijn het gevolg. Met volop risico’s én kansen, waarvoor we als manager of professional in onze organisaties dagelijks (deel)oplossingen moeten zien te vinden. Dit vraagt niet meer risicomanagement, maar juist meer risicoleiderschap voor de nabije toekomst (die morgen al begint). Niet alleen van risicomanagers, maar juist van iederéén in de organisatie. Hoe ontwikkel je risicoleiderschap voor iedereen? Dat leg ik beknopt uit in twee blogs, met in totaal zeven tips. In deze tweede blog Tip 4 t/m 6 én een Bonus-tip.
Tip 4: Ken je eigen risicobereidheid, én die van anderen
De hedendaagse variant van de Oudgriekse spreuk ‘Ken uzelf’ is: ‘Ken uw risicobereidheid’. Dit laatste is bijvoorbeeld een vereiste voor organisaties vanuit de Corporate Governance Code, of wordt gevraagd door de toezichthouder. Het is tevens een lastige vereiste, omdat veel risico’s in een dynamische en complexe wereld niet of nauwelijks met enige betrouwbaarheid geclassificeerd kunnen worden. Misschien is het volledig doorgronden van dé risicobereidheid van een organisatie wel onmogelijk, en ook helemaal niet nodig. Wel is het mogelijk om steeds weer vragen te stellen naar de risicobereidheid van de betrokkenen bij een risico. Ook is het mogelijk om de irrationaliteit en emotionaliteit ervan te herkennen en erkennen. De concrete tip die hieruit voortkomt: maak als risicoleider voor de nabije toekomst steeds weer helder wat de eigen risicobereidheid is, én die van de andere betrokkenen. Hier de ander op bevragen is uiteraard veel sterker dan maar wat aannemen, op basis van ervaringen uit het verleden.
Tip 5: Accepteer onzekerheid
In 1943 publiceerde Abraham Maslow zijn motivatietheorie over de universele behoeften van de mens. Op het tweede niveau in zijn hiërarchische ordening, net boven de lichamelijke basisbehoeften, staat de behoefte aan veiligheid en zekerheid. Op basis van deze theorie, en vele psychologische theorieën na die van Maslow, is het dus niet zo vreemd dat acceptatie van zekerheid ons gewoonlijk veel makkelijker afgaat dan acceptatie van onzekerheid. Dit verklaart tevens waarom conventioneel risicomanagement zich richt op de beheersing van risico’s. Immers, om zo veiligheid en zekerheid te behouden of te realiseren. Alleen, zekerheid begint in de VUCA-wereld een schaars goed te worden. De concrete tip die hier uit voortkomt: accepteer als risicoleider voor de nabije toekomst onzekerheid. Help anderen om dat ook te doen, hoe tegennatuurlijk dat ook is. Verschuil je dus niet achter de illusie van zekerheid en jaag dat niet na met een overdosis controles.
Tip 6: Durf te kiezen én neem daarvoor verantwoording
Tijdgebrek is een fenomeen dat mijzelf bepaald niet onbekend is. Ik herken dit fenomeen ook in veel organisaties Niet zelden komt dit onverholen tot uiting met de uitspraak: ‘Risicomanagement? Daar heb ik helemaal geen tijd voor!’ Een doordenker, deze harte-kreet van managers en professionals. Zij die continu net wat te veel ballen in de lucht moeten zien te houden. Bijvoorbeeld om zo ongewenste onzekerheid te beteugelen. Wat natuurlijk lang niet altijd lukt en zeker niet door meer van hetzelfde te doen. De concrete tip voor de risicoleider voor de nabije toekomst: durf jaarlijks, maandelijks, wekelijks en dagelijks te kiezen, scherpe keuzes te maken. Doe dit op basis van waarden, ambities en doelen, die dan natuurlijk wel helder moeten zijn. Dit geldt op alle niveaus in organisaties, voor mensen zoals jij en ik. Het is onmogelijk om elk risico op en aan te pakken. Keuzes zijn essentieel, want onze energie en middelen blijven begrensd. Accepteer de consequenties van deze keuzes, ook als het een keer misgaat. Streven naar het goede is prima. Altijd streven naar perfectie is een vorm van ongezonde angst.
Bonustip: Integreer risicodenken en -doen in je dagelijkse werk
Deze laatste tip is een toegift op de zes voorgaande tips in dit en het voorgaande blog. Eigenlijk is de bonustip een optelsom van Tip 1 tot en met 6. Want wat is hét grote verschil tussen klassiek risicomanagement door de risicomanager, en eigentijds risicogestuurd werken door iedereen in de organisatie? Dat is de integratie van omgaan met onzekerheden, risico’s en kansen in al het dagelijkse denken en doen. Dus in alle dagelijkse werkprocessen en activiteiten. Vaak zijn we daar impliciet en onbewust allang mee bezig. Een risicoleider maakt dit waar nodig expliciet en gestructureerd, met oog en oor voor de realiteit. De concrete tip voor de risicoleider voor de nabije toekomst: reserveer elke dag wat tijd om te bedenken en overdenken wat je die dag expliciet aan risicosturing gaat doen, of hebt gedaan. Dit kan in de trein, in de file, onder de douche, tijdens het uitlaten van de hond. Of bijvoorbeeld tijdens een saaie en eigenlijk overbodige vergadering, die zo alsnog nuttig wordt. Hou bijvoorbeeld een beknopt logboekje bij. Lees maandelijks de inzichten die zo vergaart. Vier je successen en leer van je missers, die zo ook succesvol worden.
Meer informatie?
Wilt u meer informatie over de tweedaagse Master Course Risicoleiderschap? Vul onderstaand aanvraagformulier in en ontvang de brochure over de Master Course Risicoleiderschap digitaal.