Onzekerheid is de enige nieuwe zekerheid voor veel organisaties. Kijk maar eens goed om je heen: razendsnelle technologische ontwikkelingen vinden plaats in een sterk veranderende sociaal-maatschappelijke context. We kunnen dit samenvatten als de VUCA-wereld, met als trefwoorden Volatiel, Uncertain, Complex en Ambigu. Grote maatschappelijke vraagstukken zijn het gevolg. Met volop risico’s én kansen, waarvoor we als manager of professional in onze organisaties dagelijks (deel)oplossingen moeten zien te vinden. Dit vraagt niet meer risicomanagement, maar juist meer risicoleiderschap voor de nabije toekomst (die morgen al begint). Niet alleen van risicomanagers, maar juist van iederéén in de organisatie. Hoe ontwikkel je risicoleiderschap voor iedereen? Dat leg ik beknopt uit in twee blogs, met in totaal zeven tips. In dit eerste blog Tip 1 t/m 3.
Tip 1: Begrijp de kernbegrippen
Begrippen als risico en risicomanagement zijn containerbegrippen. Vrijwel iedereen heeft er een eigen beeld bij, dat ook niet altijd louter positief is. Jouw perceptie is waarschijnlijk nét even anders dan die van je gesprekspartner. Dit is vaak een onuitgesproken bron van verwarring. Introduceer en gebruik in je werkomgeving daarom eenduidige definities voor kernbegrippen als risico, risicoperceptie en risicomanagement. Wat die definities precies zijn is minder van belang dan hun helderheid en eenduidigheid. Vermeld en benut deze definities in je rapportages en overleggen. Spreek elkaar erop aan als ze niet of niet correct worden toegepast. Alleen zo is het mogelijk om concreet en expliciet met elkaar van gedachten te wisselen over de aard, ernst en eventuele aanpak van risico’s én kansen vanuit onzekerheid. Helderheid brengen in begrippen is een taak van de risicoleider voor de nabije toekomst.
Tip 2: Zorg voor scherpe ambities en doelen
Wat is een werkdefinitie voor het begrip ‘risico’, die in de praktijk goed blijkt te werken? Dat is een definitie met een relatie tussen onzekerheid en doelen: risico is een onzekere gebeurtenis met oorzaken, een kans van optreden en effecten op doelen. Met andere woorden: zonder doelen geen risico, of juist een enorm risico. Want zonder doelen ben je immers stuurloos, en daarmee weerloos, overgeleverd aan de onvoorspelbare grillen van de VUCA-wereld. Dat kan natuurlijk een keuze zijn, hoewel de meeste mensen die niet bewust zullen maken. De concrete tip die hieruit voortkomt: voer gesprekken over risico’s altijd vanuit doelen. Beschouw doelen hierbij in de meest brede betekenis van het woord: dat wat je met je organisatie wilt realiseren, dat waaraan je wilt of moet voldoen. Scherpe doelen geven scherpe risico’s, waar zo nodig concrete maatregelen tegen kunnen worden genomen. Risicoleiderschap voor de nabije toekomst betekent dus altijd de bedoeling helder hebben.
Tip 3: Heb oog en oor voor verschillen in risicopercepties
Wat is risicoperceptie eigenlijk? Weer een eenvoudige werkdefinitie: risicoperceptie is de unieke wijze waarop een persoon een risico ziet. Zoveel mensen, zoveel percepties. Dit is het gevolg van ieders persoonlijke cocktail van kennis en ervaring, functie en verantwoordelijkheid, persoonlijkheid en dergelijke. De risicoleider voor de nabije toekomst heeft daarom oog en oor voor verschillen in risicoperceptie, altijd en overal. Hoezeer die andere percepties ook kunnen afwijken van de eigen perceptie. Een risicoleider maakt perceptieverschillen bespreekbaar, hanteerbaar en creëert daarvoor een sociaal veilige omgeving. Afwijkingen in risicoperceptie zijn dus prima. Verschillen van inzicht kunnen immers tot waardevolle nieuwe inzichten leiden. Zorg er wel voor dat er tijdig een concreet besluit wordt genomen over de omgang met een risico of kans, ondanks verschillen in perceptie. Zo nodig: agree to disagree.
Dr. Martin van Staveren staat voor anders omgaan met risico’s. Hij adviseert organisaties over realistisch en vernieuwend risicomanagement. Ook is hij kerndocent aan de Executive Masteropleiding Risicomanagement, Universiteit Twente. Zijn nieuwste boek is Risicoleiderschap: Doelgericht omgaan met onzekerheden. Dit is genomineerd en staat op de Longlist van het Managementboek van het Jaar 2019.
Meer informatie?
Wilt u meer informatie over de tweedaagse Master Course Risicoleiderschap? Vul onderstaand aanvraagformulier in en ontvang de brochure over de Master Course Risicoleiderschap digitaal.