Enten en snoeien

Inleiding over enten en snoeien:

  • Enten

    Enten

    Planten kunnen vegetatief (transplantatie) vermeerderd worden door entloten of enten. Hierbij wordt een deel van een plant (de ent) vastgemaakt op een deel van een andere plant (de onderstam). Door zaad vermeerderen wordt transplantatie genoemd. Bij fruitbomen is stekken niet erg succesvol.

    http://www.fruittuin.com/Fruitbomen%20cursus.html

    Belangrijk is dat de cambriumlaag (tussen bast en hout) van de ent en de onderstam een goed contact maken (denk om uitdroging). De ent en de onderstam moeten even dik zijn. Zowel de ent als de onderstam behoren horizontaal schuin afgesneden te worden (duimbescherming). Voor een goed contact wordt op de aangesneden vlakken nog een inkeping gemaakt door een snede van 1 cm diepte met het entmes te maken. Het contact tussen de ent en de onderstam dient afgedekt te worden met bindmateriaal o.a. Medi-Film. De ontwikkeling van de ent moet achterlopen bij die van de onderstam bv door koeling. Zelf enten in april. Vergeet niet ook de top van de ent af te dekken. Ontwikkelde takken uitbuigen in juli.

    Een fruitboom wordt beschreven door drie termen: familienaam, soort en variëteit, bv Malus domestica Elstar. De familienaam + soort vormen de onderstam en de variëteit de ent.

    (Plak)Enten

    Fruitplanten vermeerdering door enten
    Het enten zelf is een eenvoudige techniek; in principe heb je een minuut of vijf nodig om het te leren. Het probleem bij enten zit meestal in het vergaren van de benodigdheden; enten is vooral een kwestie van planning. Enten is een precisiewerkje; je hebt scherp en schoon materiaal nodig en je moet zo schoonmogelijk werken. Het aanraken van de ent snijvlakken met bijvoorbeeld de vingers is uit den boze.

    Wat is er nodig om te enten?

    • Entmateriaal: een goed gegroeide éénjarige tak
    • Een bewortelde onderstam. Dikte van een pink of even dik als de ent. (Is afhankelijk entmethode)
    • Een labeltje om je resultaat te markeren met een watervaste stift
    • Een snoeischaar
    • Een vlijmscherp entmes
    • Bindmateriaal doorzichtige plastic repels (ribonstrip) of flexiband.
    • (Wond)Afdekmateriaal: Boombalsem / Lacbalsem,

    Alle genoemde materialen zijn verkrijgbaar, ook in kleine hoeveelheden, bij Marcel Tross.

    http://www.fruitpluktuin.nl/fruit/images/stories/fruit/Vermeerderen/31;%20Workshop%20enten;%20Entmes;%202013.JPG


    http://www.fruitpluktuin.nl/fruit/images/stories/fruit/Vermeerderen/20;%20Workshop%20enten;%20Ribonstrip;%202013.JPGhttp://www.fruitpluktuin.nl/fruit/images/stories/fruit/Vermeerderen/17;%20Workshop%20enten;%20Boombalsem;%202013.JPGTijdstip enten:
    Enten is een kwestie van timing. In de beroepskwekerij doet het tijdstip er niet zo toe omdat de materialen dan gekoeld bewaard worden; als amateur ent je met de meeste kans van slagen, wanneer de onderstammen tot leven beginnen te komen (de knoppen beginnen te zwellen). Dat is meestal rond eind maart. Het enthout is dan nog in volle rust.

    Enthout voor het enten:
    Als je in het voorjaar fruit wilt enten, is het zaak niet langer te wachten met het verzamelen van enthout. Dit moet geknipt worden wanneer het gewas nog in volledige winterrust is, bijvoorbeeld begin januari. Kies goed ontwikkelde twijgen met een regelmatige knopzetting. Enthout kan, in scherp zand ingekuild bewaard worden op een koele, zonloze en luwe plek. Bijvoorbeeld tegen de noordgevel. Zet het enthout, minstens voor tweederde bedekt, rechtstandig weg en spoel het zand goed in. Waar het om gaat is dat het entrijs in rust blijft (dus koel) en dat het niet indroogt.
    Je kunt enthout ook lang bewaren in de groentelade van je koelkast, in een vochtige krant gerold in een plastic zak. De koelkast biedt tevens uitkomst wanneer het buiten te warm begint te worden om het enthout in rust te houden.

    Voor enthout, of entrijs, kies je eenjarige twijgen; dat zijn de groeischeuten van vorig jaar. Ouder hout, met bloemknoppen, en waterloten zijn ongeschikt. Kies goed ontwikkelde scheuten met een regelmatige knopzetting en middelmatige dikte; de zwaarste scheuten zijn vaak minder geschikt vanwege een wekere celstructuur- en al te dunne scheuten hebben maar weinig cambium waardoor ze gevoeliger zijn voor uitdrogen.

    Houd er rekening mee dat je bij elke vorm van ongeslachtelijke vermeerdering de kwalen van de bron mee vermeerdert; neem dus alleen enthout van goed gezond uitgangsmateriaal. Je kunt ook enthout knippen van zojuist aangeschafte virusvrije jonge fruitboompjes of struiken; selecteer bij aanschaf op goed vertakt materiaal.

    Hoe lang het entrijs is, is niet zo belangrijk. Je gebruikt bij het enten stukjes met drie of vier goede knoppen, zodat je uit langere twijgen meerdere enten kunt snijden. De top wordt niet gebruikt. 


    Het snijden: 
    Voor het laten vergroeien van de ent met de onderstam is het cruciaal dat de groeilagen van beide precies op elkaar aansluiten. De groeilaag is een slechts enkele cellen dik laagje tussen het hout en de bast.

    Je kunt het aansnijden (van onderstam en ent) het beste eerst op wat proeftakjes oefenen. De kunst is de twijg schuin door te snijden in één vloeiende trekkende beweging. De snede moet volkomen vlak, recht en glad zijn, daarom heb je ook dat speciale éénzijdig geslepen entmesje nodig.

    Wanneer je een twijg snijdt met een gewoon (aan weerszijden geslepen) mes, zoals een aardappelschilmesje, kiest het mes de weg van de minste weerstand en zal met de nerf van het hout mee willen; hierdoor ontstaat een golvend snijvlak.
    Een entmes wil maar één kant uit (aan een kant geslepen), en dat is door de nerf heen naar beneden; tenminste wanneer je het mes goed vasthoudt. Als je het entmes in je werkhand neemt en beetpakt, ligt de geslepen kant van het lemmet boven, en zal het mes naar beneden willen wanneer je het door de twijg trekt. Bij een entmes hoort slijpgereedschap, want vloeiend en glad aansnijden lukt alleen met een vlijmscherp mes.

    De essentie van enten is, dat ent en onderstam precies even dik zijn, want dan zitten de groeilagen precies tegen elkaar. Door ze schuin af te snijden wordt het contactoppervlak vergroot en groeien de ent en onderstam het beste en snelste naar elkaar toe.

    Plakenten

    Bij het plakenten is het niet noodzakelijk dat de snijvlakken even lang zijn. Plakenten wordt meestal toegepast als de onderstam dun is (0.5 cm) of als de onderstam dunner is dan de ent.


    http://www.fruitpluktuin.nl/fruit/images/stories/fruit/Vermeerderen/Enten%20aansnijden%20onderstam.jpg
    Schuin aansnijden van de onderstam:
    De onderstammen wordt over een lengte van drie centimeter schuin aangesneden. Zowel bij de ent als bij de onderstam wordt de snede tegenover een knop aangebracht. Bij de knoppen is namelijk een hoeveelheid reservevoedsel aanwezig. Vervolgens wordt er een bijkomende kleine insnijding (inkeping) gemaakt in het eerste snijvlak. Men begint die inkeping op ongeveer 1/3 van de hoogste punt te snijden. Bij vaststaande onderstammen kan je dit makkelijk doen door het mes min of meer verticaal naar beneden te duwen. Deze inkeping zorgt voor een verankering waardoor de ent en onderstam veel beter met elkaar in contact blijven.

    Schuin aansnijden van de ent en het maken van een verbetering:
    Net zoals de onderstam wordt de ent ook over een lengte van drie centimeter schuin aangesneden. Vervolgens legt men de ent met het snijvlak omhoog op de wijsvinger en snijdt er een bijkomende inkeping in. Tijdens het snijden van die inkeping let je goed op dat je niet uitschuift met het entmes, omwille van de gevaren op kwetsuren. De inkeping wordt meestal op ongeveer 1/3 van de punt gemaakt en moet 1-2 cm diep zijn.

    http://www.fruitpluktuin.nl/fruit/images/stories/fruit/Vermeerderen/Enten%20aansnijden%20ent.jpg

    In elkaar schuiven van de aangesneden ent en onderstam:
    Men schuift ent en onderstam zo in elkaar dat de cambiumlagen minstens aan één kant raken. De inkepingen van ent en onderstam worden in elkaar geschoven en houden alles goed bij elkaar.
    Je kunt controleren waar de schuine vlakken elkaar niet goed raken en het overtollige uiteinde wegsnijden.

    http://www.fruitpluktuin.nl/fruit/images/stories/fruit/Vermeerderen/15;%20Workshop%20enten;%20plakent;%202013.JPGhttp://www.fruitpluktuin.nl/fruit/images/stories/fruit/Vermeerderen/Enten%20vastbinden.jpg

    Vastbinden van deze enting:
    Als dan alles goed op elkaar past, je ziet dan weinig of geen licht tussen de snijvlakken,moet de wond worden afgebonden. Dit kan prima met de ribon plastic entstrips. Je ziet door de transparante tape mooi of de ent goed op zijn plaats zit, en hoe deze later aan de onderstam vergroeit en ze rekken iets uit. De entplaats wordt dakpansgewijs, van onder naar boven, omwonden en de tape wordt iets boven de entplaats met een doorsteek vastgezet. De ent moet, zolang er nog geen sapstroom is, beschermd worden tegen uitdroging. Om verdamping tot een minimum te beperken worden daarom de entplaats en het topje van de ent met een waterdicht materiaal bedekt. Boom- Lacbalsem werkt in het veld en bij een niet erg groot aantal entingen prettiger, omdat het koud te verwerken is.

    Nazorg:
    6 weken na het enten de uitlopers aan de onderstam eraf wrijven.

  • Snoeien

    Snoeien doet groeien zegt het spreekwoord.

    De struik of boom moet een beetje open zijn en makkelijk weer drogen na een regenbui. Dus geen takken die naar binnen groeien en geen kruisende takken.

    Maar dan wordt het lastiger: welke tak neem ik weg en welke tak laat ik staan.

    Na welk oog (oog ???) snoei ik een tak af en hoe krijg ik een goede vorm van de struik of boom. Veel mensen hebben toch nog moeite met het snoeien.

    Daarom hebben we op zaterdagmorgen 12 maart een snoeicursus georganiseerd. Dit gebeurd onder leiding van Dick Bunskoek