De Universiteit Twente gaat de komende vier jaar deelnemen aan een Europees onderzoeksnetwerk voor verdere ontwikkeling van organ-on-a-chip-technologie. Organ-on-a-chip-systemen maken het mogelijk menselijk orgaanweefsel op een heel kleine schaal te reproduceren. Ze vormen mogelijk het toekomstige alternatief voor proeven met dieren en kunnen ook een bijdrage leveren aan farmaceutisch onderzoek en gepersonaliseerde geneeskunde. Het verder ontwikkelen van organ-on-a-chip-systemen vraagt vaardigheden en kennis vanuit verschillende disciplines, het EUROoC netwerk heeft als belangrijkste doel in die interdisciplinaire training van talentvolle onderzoekers te voorzien.
Organ-on-a-chip-systemen vormen een microfluïdische basis waarmee menselijk weefsel en orgaanbouwstenen worden geïntegreerd. Daarbij bieden ze een in vitro omgeving waarin processen vn het menselijk lichaam kunnen worden gereproduceerd, met als doel waardevolle nieuwe inzichten voor biomedisch onderzoek te verkrijgen. Als testomgeving kunnen ze bovendien helpen in het ontwikkelen en screenen van farmaceutische stoffen: noodzakelijk om de ontwikkeling van gepersonaliseerde medicijnen te versnellen. Organ-on-a-chip-systemen combineren de unieke eigenschappen van klassieke cel analyse (menselijke genen en standaardisatie) en dierproeven (3D weefsel en bloedcirculatie). De resultaten van preklinische proeven zijn zodoende beter over te dragen naar latere klinische toepassingen. Bovendien kan het aantal dierproeven worden verminderd en wordt de ontwikkeling van medische innovaties goedkoper, veiliger en sneller.
Multidisciplinaire expertise samenbrengen
Het ontwikkelen en toepassen van organ-on-a-chip-systemen vraagt om een combinatie van competenties uit verschillende wetenschappelijke disciplines, van biologie tot medicijnen tot engineering en fysica. Het versterken van die interdisciplinaire samenwerking is de belangrijkste gedachte achter het opzetten van het EUROoC netwerk, dat dit najaar zal starten binnen het Marie Skłodowska-Curie Innovative Training Network (MSCA-ITN)-programma.
In het programma zijn onderzoekers vanuit zowel het bedrijfsleven als wetenschappelijke instituten vertegenwoordigd. Naast de elf oprichtende partijen, waarvan negen uit de academische wereld, een vertegenwoordiger uit het mkb en een regelgevende instantie, zullen zo’n tien partnerorganisaties direct aanschuiven: drie wetenschappelijke instituten, vijf industriële partners en nog twee regelgevende instanties.
Europees trainingsprogramma
Eén van de onderdelen waar het netwerk zich op gaat richten is het interdisciplinair trainen van jonge talentvolle onderzoekers. “De volgende generaties onderzoekers wordt verder opgeleid in alle aspecten van de ontwikkeling en toepassing van organ-on-a-chip-systemen”, legt Jun.Prof. Dr. Peter Loskill van het Fraunhofer Institute for Interfacial Engineering Biotechnology (IGB), de lead partner, uit. “Naast de wetenschappelijke onderdelen is er in programma voor de onderzoekers aandacht voor hoe ze hun ontwikkelingen dichter bij de markt kunnen brengen, alsook omgaan met wet- en regelgeving. Uiteindelijk moeten die inspanningen dan ook leiden tot het versterken van de Europese concurrentiepositie in dit opkomende onderzoeksveld.”
Netvlies op een chip
Onderzoekers van het TechMed Centre van de Universiteit Twente zullen een coördinerende rol op zich nemen in één van de deelprojecten, en tevens deelnemen in het opzetten van het trainingsprogramma voor jonge wetenschappers. “Deze activiteiten passen goed binnen het lopende onderzoeksprogramma van het TechMed Centre naar de ontwikkeling van een ‘netvlies op een chip’, een microtechnologisch weefselkweekmodel van het menselijk netvlies dat gebruikt kan worden in de medicijnontwikkeling voor oogaandoeningen”, aldus Andries van der Meer, Asst. Professor bij de Applied Stem Cell Technologies-vakgroep van de UT.
Het MSCA-programma van de EU is populair en ontvangt jaarlijks vele aanvragen, met vanwege de bottom-upbenadering en wetenschappelijke excellentie. Meer dan 1400 projectconsortia reageerden in januari 2018 op de oproep tot het indienen van voorstellen; het financieringspercentage lag ruim onder de tien procent.
Foto: Gijs van Ouwerkerk
