Veel borstkankerpatiënten ontwikkelen tijdens het behandeltraject een zelfbeeld dat sterk op vermoeidheid is gericht. Dit belemmert het herstel en functioneren in het dagelijks leven. Met de IVY-app - een gezamenlijk project van ZGT en Universiteit Twente - wordt vroeg in het behandeltraject het zelfbeeld op het vlak van vitaliteit positief beïnvloed, op een eenvoudige en laagdrempelige manier. Deze innovatieve app, die is ontwikkeld in samenspraak met patiënten, is samen met twee andere zorginnovaties genomineerd voor de ‘Patient Innovation Award’ van Roche. Stemmen kan tot 15 september via de website van Roche.
“Tijdens het behandeltraject ontwikkelen patiënten een zelfbeeld dat sterk op vermoeidheid is gericht”, licht internist-oncoloog Ester Siemerink toe. “Onder borstkankerpatiënten is vermoeidheid de meest voorkomende oorzaak voor verslechtering van het welzijn van de patiënt. Hierdoor worden patiënten minder actief, dat leidt tot verlies van conditie en spierkracht. Zo komen patiënten vaak in een negatieve spiraal, waardoor de vermoeidheid juist in stand wordt gehouden en ze niet meer goed mee kunnen komen in het maatschappelijk leven.”
“En dat willen we voorkomen”, benadrukt Siemerink. “Er bestaan veel revalidatieprogramma’s, die zich vooral richten op bewust omgaan met je ervaren vermoeidheid. Deze revalidatieprogramma’s worden laat in het traject ingezet wanneer de patiënt zich niet vitaal genoeg meer voelt. Met de IVY-app willen we juist voorkomen dat de patiënt zich minder vitaal gaat voelen, door de vitaliteit op voorhand vast te houden, op mentaal vlak.”
Benut het onbewuste herstelvermogen
“We laten momenteel een belangrijk deel van ons psychologisch herstelvermogen onbenut (het onbewuste), en dat is zonde. Gebruik van impliciete beïnvloeding van vermoeidheid biedt hierin echt mogelijkheden weten we uit andere onderzoeken, maar staat nog in de kinderschoenen. Samen met patiënten en zorgprofessionals hebben we daarom de IVY (Implicit Vitality) app ontwikkeld. Die testen we nu in een pilotstudie.”
Roos Wolbers, gezondheidspsycholoog en junior onderzoeker aan de Universiteit Twente, legt uit hoe het werkt: “De IVY-app bestaat uit een training, waarin er woorden verschijnen in het midden van het beeldscherm. Deze woorden hebben betrekking op vitaliteit en vermoeidheid. Het is de bedoeling dat de patiënt de vitale woorden, zoals ‘wakker’ en ‘sterk’ naar zich toe sleept op het beeldscherm. De niet-vitale woorden, zoals ‘vermoeid’ en ‘zwak’, moeten ze juist van zichzelf wegschuiven. Door dit vaak te herhalen versterken we in het brein de associatie tussen jezelf en vitaliteit, met als doel dat patiënten zichzelf zien als een vitaler persoon en hierdoor ook andere keuzes maken en vitaler gedrag vertonen.”
“Net zoals dat je je spieren kunt trainen met krachtoefeningen, kun je met de IVY-app dus je brein trainen om een ander gedachtepatroon aan te leren. De training in de IVY-app maakt gebruik van een innovatieve, computergestuurde mentale trainingstechniek, Cognitive Bias Modification (CBM). Hiermee grijpen we in op onbewuste processen en leerervaringen. Het is vergelijkbaar met dat je iedere dag hoort dat je er wakker of fit uit ziet. Zodra het iedere dag tegen je wordt gezegd, versterkt dat het gevoel dat je ook daadwerkelijk wakker en fit bent.”
“Met het prijzengeld van deze award kunnen we aan het IVY project een prachtig vervolg geven, waarin we de app verder personaliseren en de effectiviteit verder gaan testen. Daarom willen wij iedereen oproepen om op ons project te stemmen, zodat een borstkankerpatiënt zichzelf als een vitaal persoon blijft zien!”
Voorkomen vicieuze cirkel
Ook Mirjam Velting, programmamanager Kwaliteit van leven bij Borstkankervereniging Nederland (BVN), benadrukt het belang van het vitaliteitsproject om de IVY-app verder uit te rollen: “Vermoeidheid tijdens de behandeling is de meest voorkomende klacht van patiënten die we spreken. Vermoeidheid heeft invloed op alles en is vaak een vicieuze cirkel. Verstoord ritme zorgt voor slaaptekort, slaaptekort veroorzaakt irritatie en stemmingswisselingen, en deze spanning leidt weer tot vermoeidheid. Hoe mooi zou het kunnen zijn dat alle patiënten tijdens de behandeling hier al aan kunnen werken, laagdrempelig en zonder al teveel moeite. Juist in een tijd waarin je al zo weinig grip hebt op je eigen leven.”
